سرانجام خانه دایی‌جان ناپلئون ،پس از یک دهه فراز و فرود

با گذشت بیش از یک دهه کش و قوس سرانجام خانه اتحادیه معروف به ˝خانه دایی‌جان ناپلئون˝ به مالکیت شهرداری تهران درآمد.

هیأت‌مدیره سازمان زیباسازی و شهردار تهران اولویت خرید خانه اتحادیه را در میان تعداد زیادی از خانه‌های تاریخی تأیید کرده‌اند. این خبر که بر مالکیت قطعی شهرداری تهران بر خانه اتحادیه تاکید دارد، در حالی بر روی وب‌سایت رسمی سازمان زیبا سازی قرار می گیرد که یک دهه کش و قوس پیرامون سرانجام این بنای شاخص معماری قاجاریه، به یکی از پر افت و خیز ترین پرونده های میراث فرهنگی پایتخت بدل شده بود.

حالا و با قطعیت پیدا کردن مالکیت شهرداری بر این خانه تاریخی و پیش از اینکه گمانه‌زنی‌ها درخصوص کاربری آینده آن شدت گیرد، نیاز اساسی خانه اتحادیه به مرمت و بازسازی آن است که موضوع توجه شهروندان و فعالان میراث فرهنگی را به خود معطوف کرده است.

عیسی علیزاده مدیر عامل سازمان زیباسازی شهر تهران هم در متنی که پایگاه خبری این سازمان منتشر کرده ضمن تایید این ضرورت از آغاز عملیات شناسایی و بررسی از سوی کارشناسان خبر داده و گفت: متأسفانه بیش از ۷۰ درصد از بناهای این خانه نیاز به مرمت دارند و با تشکیل شورایی که قرار است کار مرمت این مجموعه قدیمی را انجام دهد، این اتفاق خواهد افتاد.

مدیر عامل سازمان زیباسازی شهر تهران با بیان اینکه بلافاصله بعد از خرید خانه، کار برداشت میدانی و مستند‌سازی در خانه اتحادیه آغاز شده است، اظهار کرد: در این فاصله به همراه معاون شهردار تهران بازدید از این خانه داشته‌ایم و کار نصب دوربین و نگهبان و مسائل امنیتی در آن انجام شده است. درعین‌حال تلاش کردیم همه حافظه تاریخی این خانه از جمله سرایدار قدیمی آن حفظ شود و پیشنهاداتی در مورد باقی‌ماندن آنها در این خانه مطرح شد که قبول آن با خود آنهاست. البته شهرداری طبق قانون تعهدی در مقابل این مسئله ندارد اما به صورت کاملا اخلاقی با این موضوع مواجه شده است.

مدیر عامل سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به اینکه از هفته آینده جلسات مشترک با سازمان میراث فرهنگی کشور به ‌منظور بررسی ابعاد مرمت این بنا آغاز خواهد شد، گفت: در کنار آن نیز براساس پیشنهادی که به شهردار تهران ارائه دادیم، شورایی بر روند پیشرفت کار نظارت خواهد کرد.

علیزاده در پایان تصریح کرد: سازمان زیباسازی پیش از این توانسته بود خانه‌های قدیمی ازجمله خانه ارباب هرمز، باغ موزه نگارستان و موزه کمال‌الملک را ترمیم کند و به فضایی فرهنگی و هنری تبدیل کند. خانه - باغ اتحادیه حدود ۹ هزار مترمربع وسعت دارد.

درخواست از شهردار تهران برای حفظ خانه دایی جان ناپلئون

بهمن ماه سال ۱۳۹۱ بود که گروهی از 'دوستداران و فعالان میراث فرهنگی' در ایران از محمدباقر قالیباف، شهردار تهران خواستند تا با خرید ملکی که محل ساخت سریال دایی جان ناپلئون بوده است، این خانه متعلق به دوران قاجار را از خطر نابودی نجات دهد. در این درخواست که همین زمان در تعدادی از رسانه ها منتشر شد آمده بود: "خبرهای رسیده حاکی است که خانه - باغ اتحادیه (امین السلطان) به عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله زار قدیم و یکی از نفایس معماری عصر قاجار، در آستانه تخریب قرار دارد."

طی این درخواست، امضاء کنندگان از آقای قالیباف خواسته بودند که با خرید خانه محل ساخت سریال دایی جان ناپلئون که "حضور پر رنگی در خاطره جمعی ایرانیان دارد" این خانه را به مرکز فرهنگی تبدیل کند.

تصویب یک فوریت طرح الزام شهرداری تهران به تملک خانه اتحادیه

دی ماه ۹۲ هم برگی دیگر از پرونده پر تب‌و‌تاب این خانه تاریخی رقم خورد. یک فوریت طرح الزام شهرداری تهران به تملک و بازسازی خانه – باغ اتحادیه پس از مدت‌ها بحث بررسی و قول های نایب رییس وقت شورای شهر تهران، مبنی بر خرید خانه، این طرح بالاخره در شورای شهر تصویب شد.

یک فوریت طرح الزام شهرداری تهران به تملک و بازسازی خانه باغ معروف به اتحادیه و بهره برداری از آن به عنوان مرکز فرهنگی، هنری بررسی شد و در ‌‌نهایت، اعضا شورای اسلامی شهر تهران به این مصوبه رای دادند.

دی ماه ۱۳۹۳ و یک سال پس از تصویب فوریت یادشده، جمال کامیاب مدیرعامل وقت سازمان زیباسازی تهران اعلام کرد؛ با توجه به آنکه شورای شهر تهران برای جلوگیری از تخریب‌های بیشتر خانه‌ اتحادیه شهرداری را ملزم کرده این خانه را تملک کند، درحال‌حاضر بخشی از نهادهای شهرداری مثل سازمان زیباسازی درحال پیگیری هستند تا امکانی فراهم کنند که این خانه ارزشمند تاریخی تملک شود.

در تمام این بیش از یک دهه، یعنی از ۱۲ تیر ۱۳۸۴ که خانه اتحادیه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، تا امروز کش و قوس‌های فراوانی به وجود آمد و این خانه – باغ رو به زوال رفت و پیچیدگی‌های حقوقی و وراثی باعث شد تا کار این خانه طلسم باشد و آن تا سال ۹۲ همچنان ادامه داشت. اما خوشبختانه در ششم آبان سال ۹۲ طلسم این خانه شکسته شد و همزمان با هفته تهران جرقه‌ی احیای این خانه زده شد و کلید بر قفل هشت ساله انداختند تا دست‌کم خبرنگاران برای نخستین بار از این خانه بازدید کنند.

خانه اتحادیه، تنها خانه - باغ بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از با‌ارزش‌ترین معماری‌های دوران قاجار است. این خانه نه‌تنها میزبان یکی از آثار تلویزیونی به نام "دایی‌جان ناپلئون" بود، بلکه به‌دلیل اینکه خانه صدراعظم ایران در سه دوره شاهنشاهی قاجار بود دارای اهمیت ویژه‌ای بوده است.این خانه - باغ زیبا متعلق به امین‌السلطان، صدراعظم دوره ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین‌شاه و محمدعلی‌شاه قاجار بود و بسیاری از تصمیمات سیاسی مهم کشور در این خانه گرفته شده است. خانه امین‌السلطان در روزگاری جایی برای تردد و حضور ناصرالدین شاه  و از طرفی در روزگار مشروطه محلی برای اجتماع مشروطه‌خواهان بود.