یونسکو : برای حفاظت از شوش چه کرده‌اید ؟

محمد حسین ارسطوزاده مدیر پایگاه پژوهشی شوش با اشاره به مرمت و بازسازی این اثر تاریخی در دولت جدید گفت: شوش اولین منطقه ایران است که تیشه باستان شناسان در آن به زمین خورده است .

به گزارش هنرآنلاین، محمد حسین ارسطو زاده مدیر پایگاه پژوهشی شوش، این مطلب را در جمع خبرنگاران بازدید کننده از این محوطه باستانی اعلام کرد و افزود: تشکیل آزمایشگاه مرمت اشیای تاریخی دائمی در قلعه شوش که سال‌ها به انباری نامناسبی برای نگهداری آثار با ارزش تاریخی خوزستان و استان‌های مجاور تبدیل شده بود یکی از نقاط قوت مجموعه است زیرا که تا پیش از این نه تنها اشیا در وضعیت حفاظتی مناسبی قرار نداشتند بلکه مرمتی هم بر روی آن‌ها صورت نمی‌گرفته است .

او گفت: شوش به همان اندازه که به لحاظ تاریخی و فعالیت‌های پژوهشی قدمت دارد به همان اندازه نیز مشکلات دارد که باید مورد توجه واقع شود .

ارسطو زاده با اشاره به ویژگیهایی که یک اثر تاریخی باید داشته باشد تا به ثبت جهانی برسد گفت:علاوه بر شرایطی همچون ارائه اسنادی که دلالت بر یکپارچگی، ارزشمندی و تاریخی بودن اثر دارد که از سوی یونسکو تعیین شده ،اقدامات میدانی نیز که در قالب ساماندهی اثر می‌گنجد باید صورت بگیرد .زیرا یکی از سؤالات یونسکو این است که اگر این اثر ارزش جهانی دارد و یک نگین برای شما محسوب می‌شود شما برای حفظ آن چه کرده‌اید؟!

او اظهارداشت: در گام نخست برای شروع کار هدف گذاری و اعلام کردیم با وجود اهمیت ثبت جهانی این تنها هدف ما نیست بلکه ثبت جهانی را بهانه‌ای می‌دانیم برای اینکه این مکان را به یک مرکز پژوهشی بین‌المللی تبدیل کرده و آن را خانه پژوهشگران علاقمندی قرار دهیم که می‌خواهند از این دریای بیکران فرهنگ و تاریخ بهره ببرند .

پس این ساختار را طوری تعریف کردیم که این مجموعه بتواند نیازهای پژوهشی کشور و دنیا را در خصوص حوزه فرهنگی که تحت نظارت دارد پاسخگو باشد و خوشبختانه امروز به این هدف نزدیک شده‌ایم .

به نحوی که تعداد زیادی دانشجو و نمایندگانی از دانشگاه‌های سراسر کشور با جمع شدن در این پایگاه مشغول فراهم کردن ایجاد تفاهم نامه با مراکز علمی هستند .

ارسطو زاده با بیان اینکه هم اکنون دانشجویان از امکانات پژوهشی این مرکز استفاده می‌کنند تصریح کرد: این امکانات را مطلوب نمی‌دانیم ولی سعی می‌کنیم به نحوی بهینه مورد استفاده قرار گیرد .

او تشکیل آزمایشگاه مرمت اشیای تاریخی را یکی از نقاط قوت مجموعه دانست زیرا که آثار تاریخی ارزشمندی از خوزستان و استان‌های مجاور در انبارهای این قلعه در وضعیت نا مناسبی نگهداری می‌شده‌اند و کار حفاظتی و مرمتی نیز بر روی آن‌ها صورت نمی‌گرفت و این کاری است که هم اکنون در حال انجام است .

مدیر پایگاه پژوهشی شوش کارگاه حفاظت و مرمت قلعه شوش را دایمی و نه فصلی دانست و تصریح کرد: متخصصین حاضر در این کارگاه بصورت مداوم کار حفاظت و مرمت بر روی اشیای باستانی را انجام می‌دهند .

او در ادامه با اشاره به وضعیت نامناسب کتیبه‌های باستانی پیش از ثبت جهانی در انبارهای قلعه شوش گفت: دپوی مصالح و نخاله نیز اینطور که از این کتیبه‌های 4هزار ساله در سالهای گذشته نگهداری می‌شد صورت نمی‌گیرد .

به گفته ارسطو زاده تک تک کتیبه‌های موجود در انبارها با همراهی و مساعدت دکتر ارفعی از معدود متخصصین زبانهای ایلامی و اکدی بعد از ساماندهی طبقه بندی، بازخوانی و مستند نگاری شده‌اند و در فایل‌های استاندارد که نمونه آن‌ها در موزه ملی هم وجود دارد نگهداری می‌شوند .

او با اشاره به اینکه از دانش دکتر ارفعی و دکترعلیزاده در بازخوانی، حفاظت و نگهداری از این کتیبه‌ها بهره گرفته شد تصریح کرد: علاوه بر کار ساماندهی انبارها نیروهای کارشناس توسط این اساتید آموزش دیده‌اند .

وی با اشاره به مسیرهای چوبی ایجاد شده در قلعه شوش تصریح کردکه این مسیر با توجه به اینکه قلعه شوش در تمامی فصول حتی تابستان که دمای هوا در این جا به 60درجه می‌رسد گردشگرانی از کشورهای مختلف نظیر کانادا و آلمان دارد مسیرهای ایجاد شده می‌تواند عبور و مرور را سهل کند .

او با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای فراهم کردن شرایط ثبت جهانی، متناسب کردن ساخت و سازهای اطراف محوطه، تجمیع تیرهای چراغ برق، جمع آوری تابلوهای ناهمگون، رفع اختلاف ارتفاع ساختمان‌ها و... را از این اقدامات اعلام کرد .

لقمان احمد زاده کارشناس ارشد پایگاه پژوهشی شوش نیز در ادامه با اشاره به محوطه‌های موجود در شوش گفت: شهر پانزدهم، کاخ آپادانا، کاخ اردشیر، موزه، قلعه باستان شناسی و محوطه تاریخی، مجموعه محوطه تاریخی شوش را تشکیل می‌دهند .

او اقداماتی که برای ساماندهی شهر پانزدهم صورت گرفته است را شامل دفع پوشش گیاهی، خوانا سازی، خشت چینی، اندود کاهگل بر روی دیوارهای خشتی و... اعلام کرد و افزود: بقایای معماری شهر پانزدهم که مربوط به دوران ایلام قدیم است و طی کاوش‌های کریشمن کشف شده مورد مرمت قرار گرفت .

او با ارائه تصاویر مرتبط به مقایسه وضعیت محوطه شوش قبل و بعد از مرمت پرداخت .

این کارشناس با اشاره به بنای هخامنشی منحصر به فرد معروف به نام شهر هدیش که در نزدیکی کارگاه شهر شاهی وجود دارد و توسط داریوش اول و خشایار شاه ساخته شده است تصریح کرد این بنا پیش از این به حال خود رها شده بود که با خشت و اندود کاهگل مورد مرمت قرار گرفت.

وی درادامه گسترش آبکندها را موجب صدمه رسیدن به آثار دانست و گفت: با تمهیداتی که اندیشیده شد بخش‌هایی از آبکندها با مصالح پوشانده شده تا از گسترش آن‌ها جلوگیری شود .

احمد زاده افزود: مسیر بازدید گردشگران از محوطه تاریخی با توجه به فراز و نشیب موجود، از مسائل مورد توجه مسئولان بود که با ایجاد پلکان، رمپ، سکوهای چوبی، نصب تابلوهای فارسی و انگلیسی مصور و ... ساماندهی شد .

او گفت: برخی از آثار تاریخی محوطه همچون کف پوشهای دوره هخامنشی که در نتیجه عبور و مرور در سالیان گذشته از بین رفته و تخریب شده بودند با لایه‌های محافظ پوشانده شد تا کمترین آسیب را ببینند .

این کارشناس با اشاره به تاریخچه کاخ آپادانا که توسط داریوش اول ساخته شده است تصریح کرد: در این محوطه نیز پوشش گیاهی پاکسازی و دیوارهای خشتی که در دوره‌های قبل مرمت شده وبه حال خود رها شده بودند مجدداً مرمت شدند .

به گفته وی، همچنین به منظور جلوگیری از آسیب دیدن ستون‌های سنگی کاخ آپادانا دربرابر عوامل جوی نظیر برف، باران، صاعقه و ... تصریح کرد: به دلیل کارگذاشتن میله‌های آهنی در بدنه این ستون‌ها در هنگام مرمت‌های اولیه، به محض خیس شدن در آن خاصیت مغناطیسی ایجاد شده و باعث جذب صاعقه می‌شود که با ایجاد این سقف این مشکل نیز مرتفع شد.

همچنین بخشی از سرستون‌ها و قطعات سنگی کاخ آپادانا که در نقطه‌ای تلمبار شده بودند در فونداسیونی چیده و برای آن سقفی در نظر گرفته شد .

او با اشاره به ایجاد روشنایی در محوطه به منظور ارتقای کار حفاظت تصریح کرد: با انجام اقدامات حفاظتی ومرمتی روند فرسایش و تخریب آثار توسط کارشناسان کنترل می‌شود .

احمدزاده در ادامه به فعالیت کارگاه تولید خشت در نزدیکی کاخ آپادانا اشاره کرد و افزود: انواع مختلفی از خشت‌ها دراین کارگاه ساخته شده و در نهایت بهترین نوع برای به کارگیری در مرمت مورد استفاده قرار می‌گیرد .

به گفته وی در کاخ اردشیر نیز که بعد از کشف و مرمت به حال خود رها شده بود تمامی اقدامات حفاظتی و مرمتی توسط کارشناسان انجام گرفت .

احمدزاده مهم‌ترین اقدامات انجام شده در قلعه شوش را شامل ساماندهی حیاط، ساماندهی اشیا به جا مانده از عملیات باستان شناسی فرانسوی‌ها، بازسازی سرویس‌های بهداشتی، ساماندهی اتاق گریشمن، بازسازی نقاشی دیواره‌های قلعه، تجهیز اتاق نهارخوری، ساماندهی محوطه و مسیر بازدید و تجهیز مهمانسرا ( 7اتاق و 20تخت ) دانست .

او با بیان اینکه موزه به عنوان قلب محوطه باستان شناسی شوش مورد توجه خاصی قرار گرفته است ساماندهی باغ موزه ، کف سازی، ساماندهی آثار سنگی باغ موزه، اصلاح فضای سبز وساماندهی فضای موزه را اقداماتی عنوان کرد که در این مکان صورت گرفته است .

احمد زاده با بیان اینکه در حال حاضرانبارهای شوش در وضعیت مناسبی هستند و به یک بانک اطلاعاتی پیشرفته متصل‌اند تصریح کرد: به راحتی و با یک جستجوی ساده می‌توان به کتیبه‌ها و آثار دست یافت .

به گفته او، در حین ساماندهی اشیا منحصر به فردی هم پیدا شد که فرانسوی‌ها اطلاعاتی از آن‌ها را منتشر نکرده بودند.