ساخت یک سازه‌ وسط مدرسه ۳۶۰ ساله

حدود چهار سال پیش یک سازه دقیقا وسط «حوزه علمیه عباسقلی میرزا» در مشهد ایجاد کردند، اگرچه مصالح بکار رفته در آن حاکی از ساخت یک بنای دایمی است، اما میراث فرهنگی بر موقتی بودن این سازه تاکید دارد.

مدرسه علمیه «عباسقلی میرزا» که 360 سال قبل در سال ۱۰۷۷ هجری قمری توسط «عباسقلی خان بیگلربیگی» در ابتدای خیابان نواب صفوی مشهد و حاشیه زیرگذر احداث شد، سال‌ها قبل و در جریان توسعه حریم حرم مطهر و تعریض خیابان نواب صفوی، به عنوان یکی از آثار تاریخی - مذهبی، بدون تخریب شکل ظاهری، عقب‌نشینی داشت‌.

این مدرسه که با نظارت میراث فرهنگی اداره می‌شود، از حدود چهار سال پیش، سازه‌ای جدید را در دل خود و وسط حیاط مدرسه جای داده است. سازه‌ای که حالا حرف و حدیث‌های زیادی را پشت سر خود دارد.

«رضا سلیمان نوری»، پژوهشگر خراسان رضوی و دوستدار میراث فرهنگی مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، در این زمینه گفت: وسط مدرسه «عباسقلی میرزا» سازه‌ای با هدف برگزاری نماز جماعت و سالن کنفرانس به طور دائم ایجاد کرده‌اند که میراث فرهنگی مشهد در برابر اعتراض‌ها می‌گوید هیچ مجوزی به آنها نداده است، اما متولیان مدرسه تاکید می‌کنند از میراث فرهنگی برای این سازه مجوز گرفته‌اند.

او با تاکید بر این‌که میراث فرهنگی برگزاری جلسه‌ای با متولیان مدرسه برای بررسی ایجاد چنین سازه‌ای را رد نمی‌کند، ادامه داد: با این وجود آن‌ها تاکید دارند که به هیچ عنوان مجوزی برای ایجاد ساز‌ه‌ی دائم صادر نکرده‌اند.

وی با بیان این‌که مسئولان میراث فرهنگی تاکید می‌کنند طرح سازه‌ی ارایه شده به آن‌ها حتی از نظر ابعاد و مصالح به این شکل نبوده، افزود: این در حالیست که سازه‌ی ساخته شده یک سازه دائم است.او با بیان این که مدیریت مدرسه قصد داشت سازه را نخست در زیر زمین مدرسه ایجاد کند، اما با مخافت میراثی‌ها مواجه شد، گفت: آنها مدعی هستند مشاور بازسازیِ مدرسه، مجوز را گرفته است، اما هنوز هیچ چیزی به میراث فرهنگی مبنی بر مجوز از سوی میراث فرهنگی ارائه نداده‌اند.

سلیمان‌نوری تاکید کرد: میراث فرهنگی در صحبت‌هایش می‌گوید در هماهنگی‌ها و همه بحث‌ها، ایجاد یک سازه موقت مطرح بود، در حالیکه ساز‌ه‌ی ایجاد شده در حال حاضر موقت نیست.

او با اشاره به قدمت مدرسه عباسقلی‌خان، نوع بازسازی این بنا را بسیار ضعیف و ابتدائی دانست و افزود: این بنای تاریخی در حال حاضر در دست مرمت است.

وی همچنین به بی‌نظم مرمت شدن کاشی‌های این بنای تاریخی اشاره کرد و افزود: در زمان نصب کاشی‌های مدرسه، حتی به مکان و نظم آن‌ها توجهی نشده و در برخی موارد کاشی‌های مورد نظر بدون نظم خاصی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.

سلیمان نوری همچنین در ادامه با اشاره به قرار گرفتن سازه در فضایی پایین‌تر از دیگر بناهای مدرسه اظهار کرد: این موقعیت، باعث می‌شود تا زمینِ زیرسازه، آب‌های زیرزمینی را جذب کند، بنابراین نمی‌توان آن را به طور دقیق خالی کرد، در پشت‌بام فضا نیز قابلیت ایجادفضای سر باز وجود ندارد.

او با بیان این‌که می‌توان در حال حاضر چند حجره را با هدف استفاده برای نماز جماعت و ایجاد سالن کنفرانس تعبیه کرد، افزود:‌ ایوانِ ورودی مجموعه در قدیم برای برگزاری نماز جماعت استفاده می‌شد، اما آن زمان تعداد طلاب بسیار کمتر از اکنون بوده، به همین دلیل امروز این مکان ظرفیت برگزاری چنین مراسم‌هایی را ندارند.

این پژوهشگر خراسان رضوی با بیان این‌که موقوفه‌ی میرزا عباس‌قلی خان از نظر بحث مالی از معدود مدارس علمیه است که به طور کامل توانایی مالی دارد، افزود: میراث فرهنگی در این بنای تاریخی نظارت دارد.

او همچنین از تصمیمات جدید متولیان این مدرسه برای ساخت مدرسه‌ی جدید «میرزا عباسقلی خان » خبر داد و افزود: ان‌ها در حال حاضر زمینی را در نزدیکی مدرسه خریداری کرده‌اند و قصد دارند برای ساخت و ساز مدرسه جدید می‌خواهند این مکان را به موزه یا موقوفات میرزا عباسقلی خان تبدیل کرد.

وی تاکید کرد: با وجود صحبت‌های مطرح شده، یک بحث در این زمینه مطرح می‌شود؛ این‌که آیا میراث فرهنگی بر بناهای تاریخیِ واجد ارزش و ثبت ملی شده نظارت ندارد؟ که متوجه ساخت چنین سازه‌هایی در این بنای تاریخی نمی‌شود!