رقابت نامزدهای ایرانی جایزه آقاخان با زاها حدید و بیاركه اینگلس

فهرست نامزدهای نهایی جایزه آقاخان در سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد كه پروژه‌های ایرانی این فهرست رقابت سختی با آثار طراحان بین‌المللی پیش رو دارند.

پروژه‌های مرحله نهایی مسابقه معماری آقاخان ۲۰۱۶ جایزه معماری آقاخان هر سه سال یکبار از سوی بنیاد توسعه آقاخان به طرح‌های برتر ارائه می‌شود. این جایزه بر روی شیوه‌های بومی و اسلامی و راهکردهای معماری سنتی و مدرن و تأثیر آن بر توسعه متمرکز است. جایزه امسال آن یک میلیون دلار است.

۱۹ نامزد نهایی جایزه آقاخان در سال ۲۰۱۶ اعلام شدند که سه پروژه ایرانی در میان آن‌ها دیده می‌شود. این پروژه‌ها که توسط هیئت داوران مسابقه از میان ۳۴۸ اثر ارسالی انتخاب شده‌اند با هم به رقابت می‌پردازند.

بازسازی "خانه منوچهری" کاشان یکی از پروژه‌های فهرست نهایی این جایزه است. مجموعه اقامتی خانه منوچهری در بافت تاریخی شهر کاشان واقع شده و یکی از نمونه‌های باارزش معماری سنتی ایران به شمار می‌رود که بازسازی آن با نظارت استاد حلی در انتهای سال ۱۳۸۹ شمسی به پایان رسیده است. مرمت این بنا با رعایت بالاترین استانداردهای جهانی و افزودن تجهیزات مدرن جهت احیای کاربری آن صورت گرفته است.

پروژه ای از لیلا عراقیان و علیرضا بهزادی هم دیگر نامزد این فهرست است. "پل طبیعت" یک سازه سه طبقه در اراضی عباس آباد است که برای عبور پیاده از بالای بزرگراه مدرس ساخته شده است. عابران با گذر و توقف بر روی این پل شاهد مناظر شهر تهران از ارتفاع ۴۰ متری سطح زمین خواهند بود. مساحت این پروژه هفت هزار متر مربع است و حدود ۷۳۰ متر مربع فضای سبز و ۴۸۰ متر مربع رستوران، کافی شاپ و فضاهای تفریحی همچنین ۵۱۰۰ متر مربع فضای پیاده روی دارد. پل طبیعت یکی از بزرگ‌ترین پل‌های پیاده در خاورمیانه است که در طراحی سازه آن از جدیدترین تکنولوژی‌های ساخت سازه‌های فلزی استفاده شده است.

"خانه ۴۰ گره" در تهران پروژه ای از حبیبه مجد آبادی و علیرضا مشهدی میرزا سومین نامزد ایرانی این جایزه است. فرش ایرانی زبانزد جهانیان است و آجر نیز جزئی جدانشدنی از معماری تاریخی ایران است؛ در این ساختمان این دو با هم ترکیب شده‌اند تا یک نمای مدرن و زیبا را بوجود آورند. این ساختمان ۵ طبقه دارای ۱۰ واحد مسکونی کوچک است. این ساختمان با هزینه‌های کم و نیروی کار ساده اجرا شده است. به منظور قابل فهم بودن دیتیل های ساختمان، روش‌های اجرایی آن ساده شده تا نیروی اجرایی به راحتی قادر به اجرای آن باشد. هدف طراحی و ساخت، ایجاد ساختمان‌های زیبا و در عین حال ارزان بوده است.

و اما دیگر پروژه‌های معرفی شده در این بخش از جایزه به قرار زیر است.

نیروگاه جدید باکو - آذربایجان /ساختمان جدید نیروگاه بخشی از بازسازی یک منطقه قدیمی صنعتی است. در ابتدا از معماران خواسته شد که ساختمان قدیمی مربوط به اواخر قرن نوزدهم میلادی کاملاً تخریب شود و یک ساختمان جدید همایش در محل آن ساخته شود. پس از بازدید معماران از سایت، طرح ساخت دو ساختمان که با یک پل به هم مرتبط هستند ارائه شد. بدین ترتیب ساختمان قدیمی نیروگاه حفظ شد و تبدیل به یک فضای نمایشگاهی شد.

مسجد بیت رئوف داکا - بنگلادش/ سیستم تهویه طبیعی و بازی نور در این مسجد محلی آنرا به مکانی روحانی و سرشار از معنویت تبدیل کرده است. کارفرما بدنبال یک زندگی سخت و از دست دادن همسر و بستگان نزدیک، بخشی از زمین خود را برای ساخت یک مسجد اهدا کرد. بدنبال آن یک سازه موقتی برپا شد. پس از مرگ وی، نوه معمارش شروع به جمع آوری منابع مالی برای اتمام ساخت مسجد کرد. او طراح، کارفرما و سازنده مسجد بود. بودجه مسجد توسط ساکنان محلی تأمین شد و اکنون به عنوان محل عبادت آن‌ها استفاده می‌شود.

مرکز دوستی گایبندا - بنگلادش /این مرکز آموزش روستایی با الهام از یکی از قدیمی‌ترین سایت‌های باستان‌شناسی شهری در بنگلادش طراحی شده است. مرکز دوستی برای آموزش کارکنان یک سازمان غیر دولتی که با مردم محلی کاری می‌کنند، ساخته شده است. دفا‌تر، کتابخانه، اتاق‌های ملاقات، نمازخانه و اتاق‌های چای در این مرکز قرار گرفته‌اند. همچنین به منظور ایجاد درآمد فضاهای این مرکز برای ملاقات‌ها، آموزش و کنفرانس‌ها اجاره داده می‌شوند. ساختار این بنا با آجرهای دست ساز محلی، الهام گرفته از خرابه‌های باستانی ماهاستانگار در شهر بوگرا است.

Micro Yuan er / چائرهوتونگ یه منطقه آرام در فاصله یک کیلومتری میدان تیانمن (مرکز شهر) است. ساختمان شماره هشت در این محله در کنار یک مسجد بزرگ واقع شده است. یک مجموعه با حیاط مرکزی بزرگ که بیش از دوجین خانوار در آن ساکن‌اند. این حیاط حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال قدمت دارد و یک معبد در کنار آن قرار داشت که در دهه ۸۰ میلادی به یک مجموعه اقامتی تبدیل شد. در دهه‌های گذشته هرکدام از خانواده‌ها یک آشپزخانه کوچک در حیاط ساخته‌اند. در بازسازی این مجموعه اقامتی با هماهنگی ساکنان یک کتابخانه برای کودکان ساخته شد. همچنین یکه از آشپزخانه هم تبدیل به یک فضای آموزش هنر کوچک شد.

سوپر کیلن، کپنهاگ - دانمارک/ سوپرکیلن یک پارک عمومی در منطقه نوربرو در کپنهاگ دانمارک است. این پارک توسط گروه هنری سوپرفلکس با همکاری گروه بیارک اینگلس و یک شرکت معماری منظر آلمانی طراحی شده و در سال ۲۰۱۲ افتتاح شد. 
یک مکان ملاقات و مراوده برای ساکنان محله‌ای که دارای بیشترین تنوع قومی و نژادی است؛ یک فضای عمومی جهت ترویج و تشویق اتحاد انسان‌ها با قومیت، دین و فرهنگ‌های متفاوت.

آکادمی سلطنتی حفاظت از طبیعت، اجلون - اردن /این پروژه در اصل قرار بود در داخل یک منطقه حفاظت شده طبیعی قرار بگیرد، اما طراح آن کارفرما را متقاعد کرد که پروژه در یک معدن متروکه در‌‌ همان نزدیکی ساخته شود. فلسفه اساسی این بود که برای ساخت آن بجای مداخله جدید در زمین‌های بکر، از بخش‌هایی از طبیعت که قبلاً تخریب شده‌اند استفاده شود. این پروژه می‌تواند بعنوان یک الگو برای استفاده از معادن‌‌ رها شده در کوههای اطراف باشد که تعداد آن‌ها از ۱۰۰ می‌گذرد.

کتابخانه‌های بوناتکا، مناطق مختلف - کوزوو /مجموعه‌ای از کتابخانه‌های عمومی است که با هدف دسترسی جوانان در مناطق محروم و روستایی به کتاب و وسایل آموزشی ساخته شده‌اند. معمار این پروژه تا ۱۲ سالگی در کوزوو زندگی می‌کرد. سپس به سویس رفت و در آنجا رشد کرد و ادامه تحصیل داد. نزدیک به هفده سال بعد که او به زادگاهش برگشت، هیچ تغییری در آنجا ندید. نه کتابخانه و نه کتابی وجود نداشت. بنابراین ایده بوناتکا به منظور ساخت کتابخانه در مناطق محروم برای ارائه کتاب به جوانان شکل گرفت.

موسسه عصام فارس، بیروت - لبنان/ اثر زا‌ها حدید ساختمان جدید دارای طراحی مدرن و نوآورانه است که در عین حال به بافت اطراف خود احترام می‌گذارد. این ساختمان به صورت معلق طراحی شده است و ساختار آن متناسب با بقیه فضاهای دانشگاه است.

مدرسه تکنولوژی، کلمیم - مراکش/ شهر کلمیم بعنوان دروازه صحرا شناخته می‌شود. ساخت این مدرسه با هدف تمرکز زدایی و گسترش آموزش برای مناطق دورافتاده صورت گرفته است. در طراحی آن ارائه یک طرح قدرتمند و مدرن برگرفته از فرهنگ و سنت منطقه مد نظر بوده است. دیوارهای بیرونی آن در هماهنگی با چشم انداز شهر به رنگ اخرایی در آمده‌اند، فضای داخلی آن در تضاد با بیرون به رنگ سفید نقاشی شده‌اند و از سنگ‌های محلی در سنگفرش کف استفاده شده است. محوطه سازی بگونه‌ای است که کمترین مصرف آب را داشته باشد و برای پوشش گیاهی از گونه‌های محلی استفاده شده است.

ایستگاه راه آهن جدید کازاپورت، کازابلانکا - مراکش / این ایستگاه یک مرکز حمل و نقل پویا استه که در طراحی آن پیش بینی نیاز‌های آینده شهر شده است. این مرکز با افزایش ظرفیت حمل و نقل سالانه ۲۵ میلیون مسافر، شامل دهانه‌های بزرگ سالن مسافربری بر روی یک مربع گسترده است. یک مرکز خرید در طبقه زیر سالن، یک پارکینگ زیرزمینی و ساختمان اداری برای آن ساخته شده است. این مرکز با الهام از کاخ‌های مراکشی و در عین حال احترام به موقعیت مدرن شهر کازابلانکا ساخته شده است.

مدرسه شناور ماکوکو، لاگوس - نیجریه/ یک سیستم جایگزین ساختمانی است که فضا را برای برنامه‌های آموزشی و فرهنگی در مناطق ساحلی آفریقا فراهم می‌کند. این سازه بعنوان یک نمونه الگو برای ایجاد یک سیستم ساختمانی جدید در مناطق ساحلی ایجاد شده است. ساختمان شامل سه طبقه می‌باشد: یک منطقه باز برای بازی و فضای عمومی، فضای محصور برای دوکلاس درس با ظرفیت ۶۰ دانش آموز که توسط پله به طبقه بازی متصل است و یک فضای نیمه محصور بعنون کارگاه در طبقه سوم. مدرسه دارای ساختاری امن و مقرون به صرفه می‌باشد.

برج دوحه- قطر / این ساختمان توسط ژان نوول بعنوان بخشی از توسعه شهر دوحه طراحی شده است. ساختمان شامل یک حجم استوانه‌ای به قطر ۴۵ متر می‌باشد. نمای آن بصورت دو پوسته طراحی شده است. قسمت بیرونی منحصر به فرد آن شامل چهار قسمت آلومینیومی با طرح‌های متفاوت است.

کتابخانه ملی شاه فهد، ریاض - عربستان سعودی/ سازه مکعبی جدید، ساختمان قدیمی کتابخانه (ساخته شده در دهه ۸۰ میلادی) را در خود فراگرفته است. این پوسته سفید که توسط ساختار فولادی سه بعدی برپا شده است، بعنوان چادر عمل می‌کند و تفسیر جدیدی از ساختار چادرهای سنتی عربستان است.

مرکز فرهنگی و اقامت هنرمند، سینتیان - سنگال/ روستایی در سینتیان در جنوب شرقی سنگال برای ایجاد یک مرکز فرهنگی جدید تعیین شد. این پروژه بوسیله موسسه جوزف و آنی آلبرز با همکاری رهبر محلی سینتیان پیشنهاد و تأمین اعتبار شد. این مرکز با ارائه برنامه‌هایی برای مردم منطقه به آن‌ها فرصت کشف و پرورش استعداد‌ها و مهارت‌هایشان را می‌دهد. این مرکز بخوبی نشان می‌دهد که چگونه هنر و معماری می‌تواند بخشی از زندگی مردم روستایی باشد.

مرمت برج نسرید، آلمریا - اسپانیا/ این برج در قرن سیزدهم میلادی توسط هنرمندی نا‌شناس ساخته شده است. این بازسازی حساس و با دقت زیاد با هدف نشان دادن و حفظ اهمیت برج صورت گرفته است. دستاورد مهم این بازسازی تبدیل یک ساختمان متروکه به عنوان نماد روستا و تبدیل آن به یک جاذبه مهم گردشگری است.

کتابخانه عمومی سئوتا، اسپانیا/ ترکیب یک سایت باستان‌شناسی بعنوان یک ویژگی کلیدی برای ساختمان، این کتابخانه را تبدیل به یک نقطه عطف فرهنگی کرده است. یک سایت باستان‌شناسی مربوط به قرن چهاردهم میلادی در هسته سالن مطالعه کتابخانه قرار گرفته است. کتابخانه بازدید کننده‌های زیادی را به این شهر می‌کشاند.