ضیافت چهارم : نشست‌های چندموضوعی
نشست : ضیافت چهارم
موضوع : نشست‌های چندموضوعی
( هم‌اندیشی و هم‌کلامی دانش‌آموختگان و دانشجویان معماری )
ارائه دهنده :
دبير گفت و گو : ---
مکان : فرهنگسراى ترافیک
زمان : 14 مرداد ماه 1394 , ساعت ١8:00 تا 22:00
حاضران: ساسان نوروزی، محمد صادق یزدان پرست، سعید مهرپویا، آیدا مهربان، آسیه استادی، الهه ذوقی، مهرناز كلانی، مهشید لیودانی، مهتاب نظافت، هادی شفائی، ناصر محسنی، وحید ابراهیمی، سجاد جوهری، فرهاد ارباب، شهرزاد احمدی، سونا فتحی، جعفر اعرابی، سیستانا سرشار، ملیحه فرشچی، شهاب عباس زاده، حسین طاهری‌پور، جواد خدایی، بهمن كلالی، مزدا نوبری.
-×محور اول: سیما و منظر شهری
١ فعالیت های انجام شده در راستای تولید ضابطه برای هماهنگی و ارتقای نمای شهری توضیح داده شد، كمیته‌ای مركب از چند خبره، مصوبه شورای اسلامی شهر را اساس قرار داده و در انطباق با سایر ضوابط و مقررات (مقررات ملی ساختمان مبحث ٤) مربوط به نمای شهری تلاش نموده، آن را قانونی نماید و برای احتراز از سلیقه ای شدن دست‌آوردها، به توصیه اعضا نسبت به تهیه یك چك لیست برای كنترل و بررسی نما اقدام کرده است. چك لیست مذكور در كمیته مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفته و اینك جهت ملاحظه همكاران و اعلام دیدگاه ایشان در اینجا نیز ارایه خواهد شد.
٢ شورای محترم اسلامی شهر مشهد، از مدیریت طراحی و بهسازی محیط شهری خواستار تعریف معیارها و سپس دستورالعمل‌های تشویقی جهت مالكان [و طراحان] ساختمان‌های منطبق با ضوابط اعمالی بر نماهای شهری، شدند. پیش‌نویس این دستورالعمل به جمع ارائه و درخواست شد نظرات خود را حداكثر تا روز یكشنبه به آن مدیریت اعلام کنند.
٣ به اعتقاد برخی اعضا، چك لیست ارائه شده بیش از حد نیاز به جزئیات پرداخته و موجبات مسایل و مشكلاتی را فراهم نموده و نیازمند بازنگری در كلیات و دید كلان‌تر است.
٤ به اعتقاد برخی دیگر، ابعاد گوناگون مسئله شفاف نبوده و مناسب است كه موضوع در قالب طرح مسئله مطرح و ابعاد مختلف آن شناسایی‌شده، سپس درباره‌ی آن اظهار نظر گردد، به گونه ای كه قابل تسری به تمام شهر باشد.
٥ برخی اعضا پیشنهاد تشكیل كمیته‌های بررسی موضوع نمای شهری را از جنبه های مختلف تخصصی و سپس تشكیل جمعی مركب از كمیته‌های فوق را برای ارائه طرح نماسازی شهر به طور كلی و تهیه چك‌لیست‌های كنترلی مطرح نمودند، البته به شرطی كه ضمانت اجرایی از جانب شهرداری به گروه داده شده و بتوان به نتیجه كار امیدوار بود.
٦ مدیریت طراحی شهری اكنون برای موضوع بررسی نما یك فرایند و چرخه مناسب از ابتدای صدور پروانه تا زمان اخذ پایان كار ساخت ایجاد نموده و هم اكنون در دست اقدام است. در همین راستا بر لزوم تطابق نقشه‌های شهرداری و اجرایی با یكدیگر تاكید شد كه این امر نیازمند زمان، قانون‌گذاری و فرهنگ‌سازی است.
٧ برخی از دوستان در خصوص ضرورت واقع بینی در برخورد با فضایی كه مدیریت شهری برای دریافت نظرات عزیزان فراهم نموده اند، توصیه داشتند كه به صورت كمیته مشورتی راجع به مسئله، نظرسنجی صورت پذیرد تا اینكه به صورت اجرایی بخواهیم وارد كار شویم.(یا به دنبال ضمانت اجرایی این هم‌نشینی‌ها باشیم.)
٨ از سویی مطرح شد كه علاوه بر ساختمان‌های گروه دال، سایر گروه‌های ساختمانی نیز دارای اهمیت هستند و صرف قرارگیری بنا در گروه دال به معنی ارزشمندی آن نیست و باید به جای تمركز بر منطقه، متوجه اهمیت مكان‌های ویژه بود به این معنی كه جداره اطراف یك میدان هرگز به لحاظ درجه‌بندی كیفیت نما با یك كوچه بن‌بست برابر نیست.
٩ در خصوص موضوع لایحه تشویقی به امر شورای اسلامی شهر مشهد، مطرح شد كه علاوه بر مالك، طراح و مجری نیز بايد تشویق شوند؛ به طور مثال برای هر تشویق درصد سهمیه بیشتری از طراحی داشته باشند (تا ٥٪ افزایش) یا تشویق به عنوان امتیاز در ارتقا پایه و یا تمدید آن.
١٠ از آنجایی كه از آغاز فعالیت جلسات هم‌اندیشی تاكید بر وجود خروجی مفید از این جلسات شد و نیز از سویی ممكن است در حال حاضر شرایط تضمین اجرایی نمودن خروجی این جلسات مهیا نباشد، تاكید بر همراهی همكاران در راستای ابراز نظرات كارشناسانه و ارایه راهكارهاست تا از این طریق بتوان در قالب فضای مشاوره ای، همگام با همكاران سازمان زیباسازی مشهد قدم‌‌هایی مفید برداشته شود. یکی از این قدم‌ها طراحی و آماد‌سازی وب‌سایت برای بارگذاری مطالب مربوط به نمای شهری و بررسی آن و اعلام نظر کارشناسی همکاران علاقه‌مند در فرصت کافی است.
۱۱ در كنار نقش كانون هم‌اندیشی در جمع‌آوری آرا و نظرات كارشناسانه همكاران معماری و طراحی شهری، بسیار مطلوب و صحیح خواهد بود اگر شهرداری اقدام به استخدام شركت مشاور در جهت تعریف ضوابط نما نماید و از این طریق از برخوردهای سلیقه ای جلوگیری گردد.
١۲ در پایان می‌توان اقدام به شناسایی همكارانی نمود كه مدتی است در حال بهره‌برداری از چك‌لیست‌های نما هستند و در جهت تطابق نمای طراحی شده با این ضوابط عمل كرده‌اند تا از این طریق امكان محك‌زدن عینی مشكلات و نقاط ضعف و قوت ضوابط را آشكار كرد.
-×محور دوم: بناهای تاریخی
١ حساسیت گروه نسبت به تخریب خانه اسماعیلی مهم بوده و انتظار می‌رود تا درباره دو بنای اخیر نیز اين پیگیری انجام شود. در سال‌های گذشته ۱۶ بنای ثبت شده متاسفانه تخریب شده اند و اگر اقدامی انجام نشود ایت اتفاق تلخ باز هم خواهد افتاد. نکته مهم در موضوع بناهای تاریخی این است که یا باید تاریخ بنا متعلق به زندیه و ماقبل باشد و یا اینکه جمعی از متخصصان معاری، شهرسازی، مرمت و دیگر علاقه‌مندان شهادت بدهند که بنا دارای شان ملی و واجد اهمیت تاریخی است. بر همین اساس هم برگه‌های جمع‌آوری امضا، امضا شد.
۲ در درجه اول موضوع تخریب آثار تاریخی مناسب است كه از طریق مدیریت بافت فرسوده مسكن و شهرسازی استان دنبال شود و آقای مهندس منصوری اظهار تمایل به همكاری و پشتیبانی كرده‌اند.
۳ از آنجایی كه املاك ثبت شده توسط میراث فرهنگی به لحاظ موقعیت شهری و منطقه‌ای خود غالبن در زمره املاك گران‌قیمت هستند و از طرفی حق مالك در استیفای حقوق مادی ایشان غیر قابل نفی است، باید نهاد و یا شخص حقیقی اقدام به خرید آن از مالك نموده تا حقوق وی رعایت گردد؛ اما با توجه به عدم تمكن مالی سازمان میراث فرهنگی و سایر سازمان‌های وابسته؛ می‌توان پیشنهاد داد كه شهرداری به صاحبان بناهای تاریخی اجازه فروش تراكمشان به صورت شناور به اراضی همان منطقه را صادر نماید و بنای تاریخی كماكان با تراكم یك طبقه و به صورت حفظ شده در اختیار مالكان بماند.
۴ همچنین به مسئله ضرورت آسیب‌شناسی مسائل مرتبط با بناها و تاریخ شهر مشهد بطور خاص اشاره و عنوان شد كه سیاست‌های مواجهه با بافت‌های فرسوده و تاریخی و آثار تاریخی برای هر شهر خاص باید با بررسی مسائل همان شهر تعریف گردد و هر شهر به طور مستقل نیازمند تئوری و نظریه‌ها و قوانین خاص خود است؛ كه باید با شناخت از همان شهر وضع گردند. متاسفانه ما از این ضرورت غافلیم و هیچ دغدغه تخصصی و حرفه‌ای هم در این زمینه نداریم و برخوردهایمان احساسی است، حتی دانشكده‌های معماری در قبال این بی‌تفاوتی باید نقد شوند.
۵ مشهد به لحاظ تاریخی انگاره خاص خود را داراست، اما چندان به آن پرداخته نشده است؛ به طور مثال اصفهان پایتخت دوره صفویه ساختار خاص خود را پرورش داده است، توسعه در راستای خلق كیفیت مرغوب، ماحصل این نگرش شكل‌گیری چهار باغ و باغ‌های اطراف آن به صورت محله وزرا و حاكمان و محلی با‌ارزش اقتصادی است، اما در مشهد ارزش اصلی یعنی حرم مطهر دارای قدمت و مركزیت بخش است و شهر برای استفاده از این ارزش خود را به آن چسبانیده و به صورت متراكم پیرامون آن شكل گرفته است.
نكته بعدی بحث امنیت در اصفهان است كه توانسته در قالب شهری فارغ از حصار چینی در پهنه خود رشد نماید درحالی كه مشهد مرتب در معرض ترك‌تازی بوده و جسارت خارج شدن از حصار را نداشته است، به همین سبب ناگزیر به تخریب خانه‌های پیشین و احداث تازه‌ها بر آثار آنها بوده است و همین امر موجب خالی شدن چهره شهر مشهد از آثار مربوط به دوران صفویه و زندیه است. در راستای بحث عدم وجود امنیت كافی در مشهد دوره‌های گذشته، كمتر شاهد احداث خانه های اشرافی -مشابه آنچه در شهرهای تاریخی اصفهان و شیراز و كاشان بنا شده- هستیم، به این ترتیب در حالی كه در اصفهان ممكن است در یك كوچه ۵۰ اثر تاریخی باشد، در كل شهر مشهد حدود تقریبی پنجاه اثر تاریخی موجود است كه به همین دلیل حفظ بناهای معدود باقی مانده از اهمیت اساسی در مقیاس ملی برخوردار است.
نكته دیگر این است كه در سایر شهرهای تاریخی شهر آرام‌آرام به سوی دیگری رشد كرده و مركز شهر و فعالیت‌ها از بافت قدیم فاصله گرفته‌اند؛ اما شهر مشهد هرگز نمی‌تواند از بافت قدیم خود جدا شود و هرچه بزرگ‌تر و پررونق‌تر می‌شود، فشار بر این بافت مركزی (كه امروزه آن را بافت پیرامون حرم مطهر می‌نامیم) بیشتر و بیشتر می‌شود. در مشهد بر خلاف سایر شهرها باید از هجوم مردم به این بافت‌ها و كوبیدن آنها ممانعت نمود. در بافت تاریخی سایر شهرها، محلات قدیمی و بافت فرسوده و كهن، دارای ارزش اقتصادی خاصی نیست و تمایل چندانی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد، ولی در بافت قدیم مشهد گران‌بهاترین اراضی و املاك شهر واقع شده و یكی از دلایل در معرض تخریب بودن خانه كوزه كنانی ارزش ۳۵ میلیارد تومانی آن است كه معادل ارزش شاید صد خانه به ثبت رسیده میراث فرهنگی در بافت قدیم كاشان، یزد و حتی اصفهان باشد.
همچنین اكثر بناهای تاریخی و مهم شهر مشهد در توسعه حرم مطهر حضرت رضا (ع) كه تا حدی لاجرم بوده ازبین‌رفته و بقیه نیز زیر فشار در حال تخریب است و اتفاقن هویت غالب شهر مشهد را بناهای اواخر دوره قاجار و اوایل دوران پهلوی شكل داده است كه در قانونی كه برای اصفهان نوشته شده است به این مهم توجه نشده است، بدین معنا كه در نظریه درست باید بناهای اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی نیز به عنوان میراث فرهنگی شهر مشهد قابل ثبت بوده و جلوی تخریب آنها گرفته شود. همچنین درختان قدیمی شهر و تاب بافت در منطقه مركز شهر مشهد به عنوان میراث فرهنگی نیازمند بازشناسی است (زیرا كه ساختمان‌های آنها اغلب بازسازی شده‌اند) تا بتواند متضمن حفظ بخشی از هویت كالبدی شهر مشهد باشد.
۵ مباحث طرح شده نشان‌دهنده حساسیت بسیار بالا و اهمیت اساسی حفظ بناهای باقی مانده از میراث فرهنگی و تاریخی شهر مشهد است كه به نسبت سایر شهرهای كشور و نسبت به جمعیت شهر كاملن تعدادشان ناچیز است و به هر قیمتی باید محفوظ بمانند و محق نیستیم آنها را به سبب شرایط تاریخی با خانه‌های فاخر و آنچنانی اصفهان و شیراز مقایسه نماییم، ارزش این آثار به آن بخش از تاریخ و گذشته سخت شیعیانِ گردآمده پیرامون حرم مطهر رضوی در پهنه ای خاص فرهنگی و جغرافیایی است كه باید محفوظ بماند و با چنگ و دندان از گذشته آن دفاع كنیم و از پذیرفتن راهكارهای كلیشه‌ای كه بر اساس سایر شهرهای كشور همچون تهران، تبریز، شیراز و شرایط آنها تدوین و بر شهر تحمیل شده است، بپرهیزیم. نه تنها از بناهای تاریخی بلكه از هر چیز قیمتی این شهر باید به سختی مراقبت و حفاظت كرد، این شهر میعادگاه وفاق ملی و مذهبی ایرانیان و به‌یادماندنی‌ترین خاطره جمعی مجاوران است.
-× محور سوم: چیستی و چگونگی شكل‌گیری و جهت‌دهی كانون هم‌اندیشی معماری
۱ درباره ساختار کانون هم‌اندیشی و نسبت آن با انجمن صنفی صحبت شد و با توجه به تفاوت سازمان‌های مردم‌نهاد، کانون‌های علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان، مقرر شد تا مباحث کلی در این باره در گروه گذاشته شده و درباره آن نظرسنجی شود تا درنهایت برای ثبت رسمی و اقدام قانونی اقدام شود.
٢. توجه كنیم نحوه عمل و شكل گیری NGO ها با توجه به گسترش فضای مجازی به كلی تغییر كرده و ما هم در حال حاضر از الگوهای قدیمی صحبت می‌كنیم.
٣. NGO هدف و چشم انداز و و آرمان مشخص باید داشته باشد كه جمعی بر اساس دیدگاه‌هایشان آنرا شكل می‌دهند، نه لزومن بر اساس تخصصشان. یعنی جمع‌های تخصصی بیشتر صنفی هستند تا اجتماعی و سیاسی و فرهنگی.
۴ برای جمع ما كه تقریبن نظر جمع بر عملكرد چندگانه آن است،NGO شاید پیشنهاد خوبی نباشد و بتوان به گزینه‌های دیگری نیز فکر کرد.
۵ همچنین خلاصه‌ای از ساختارهای مهندسی و معماری در آمریکا و نیز تشکل‌های مرتبط با آنها گزارش شد.
۶ در خصوص انجمن صنفی ترجیح این است كه ابتدا به‌سرعت انجمن صنفی با هیئت مدیره جدید خودش را سازمان داده و شرایط خود را به هنگام كند و توقعات خود نظیر مطالبات را از جمع بیان نموده، و در جلسه كاملی كه به آن اختصاص می‌دهیم راجع به نحوه كار و چگونگی پشتیبانی و توقعات متقابل جمع از انجمن صنفی و نحوه برآورده شدن توقعات گفتگو خواهیم نمود.
معرفی کانون هم اندیشی معماری مشهد :
- کانون هم‌اندیشی معماری مشهد، به پیشنهاد دوستان فعال در محیط مجازی و از میان مباحثات این فضا و نیاز به تداوم موضوعات در محیط واقعی، به عنوان یک ان‌جی‌او در شرف تاسیس است. کانون، سازمانی مردم‌نهاد (ان‌جی‌او)، غیردولتی، غیرسیاسی، غیرانتفاعی و با حضور داوطلبانه اعضا شکل گرفته و با هدف کلی دیده‌بانی و مطالبه‌گری، اعتلای دانش معماری اعضا، ارتقای کیفیت معماری محدوده فعالیت و پرورش آگاهی‌های عمومی درباره‌ی معماری پیش می‌رود. کانون متعلق به تمام معماران فارغ از علاقه و سلیقه‌های متفاوت آنان است و می‌کوشد تا فضایی ایجاد کند که معماران با اندیشه و علاقه مشترک دور هم جمع‌شده و ضمن گفت‌وگو و تبادل نظر، آن قسمت از نیازهای ذهنی را که در محیط حرفه‌ای یا آموزشی برآورده نمی‌شود، پوشش دهد. حضور و عضویت در کانون رایگان و آزاد است. اگر تمایل به ارتباط با کانون دارید یا می‌خواهید نظر و دیدگاهی را منتقل کنید، به لینک های ذیل مراجعه فرمایید ...
* جهت دستیابی به اطلاعات بیشتر و آشنایی با کانون هم اندیشی معماری مشهد بر روی لینک زیر کلیک نمایید ...
* جهت عضویت در کانال تلگرام و دریافت آخرین اخبار کانون هم اندیشی معماری مشهد بر روی لینک زیر کلیک نمایید ...
- کانون هم‌اندیشی دارای کارکرد مطالبه‌گری و رصد جریان‌های جاری در حوزه معماری و شهر خواهد بود و در این راستا و در ذات خود نمی‌تواند و نمی‌خواهد هیچ گونه هم‌پوشانی و موازی‌کاری احتمالی با دیگر نهادهای مرابط با معماری از جمله سازمان نظام مهندسی -که ماهیتن حافظ حق مردم بر مهندسان- و انجمن صنفی – که حافظ حقوق صنفی معماران است- داشته باشد .
تذکر : استفاده از مطالب وب سایت ستاوین ( شبکه هنر و معماری ستاوین ) فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است . کلیه حقوق، محتوا و طراحی سایت متعلق به وب سایت ستاوین می‌باشد. در غیر این صورت مراتب از طریق مراجع قانونی پیگیری خواهد شد .
دوستان و همراهان عزیز ستاوین ( شبکه هنر و معماری ستاوین ) ، با نظرات و پیشنهادات سازنده خود ما را در ارائه هر چه بهتر مطالب و اهداف مان، که همانا ارتقا جایگاه و فرهنگ معماری می باشد ، یاری کنید . منتظر دیدگاه های شما عزیزان هستیم . . .
منبع: کانون هم اندیشی معماری مشهد
گردآوری شده توسط تحریریه ستاوین
