ناگفته‌هایی از تاثیر رنسانس ایتالیایی بر معماری روسیه

طی قرن‌های پانزده و شانزدهم میلادی، معماری روسیه مانند بیشتر کشورهای اروپایی، دوره رنسانس را تجربه کرد.

چند قرن پیش و در دوران رنسانس، ظاهر مسکو برای همیشه تغییر کرد. ایوان سوم برای نشان دادن قدرت دولت متمرکز خود، نیاز به ایده های جدیدی داشت و درعین حال مایل بود از بهترین و آخرین فن آوری ها هم بهره ببرد. اینگونه شد که خدمتگزاران ایوان به ایتالیا رفتند و بهترین معماران عصر رنسانس را برای کار در کرملین به خدمت گرفتند.

دیمیتری شویکوفسکی رییس موسسه معماری مسکو در این باره می گوید: "طی قرنهای پانزده و شانزدهم میلادی، معماری روسیه مانند بیشتر کشورهای اروپایی، دوره رنسانس را تجربه کرد. اینجا در کرملین می توانیم خصوصیات مکتبهای مختلف رنسانس ایتالیایی، مثل ونیزی، میلانی و بولونیایی را ببینیم که ایده های روسی آنها را کامل تر کرد و یک سبک جالب جدیدی را بوجود آورد که در نهایت انقلاب جدیدی را در معماری روسیه رقم زد."

کلیسای اعظم دورمیشن در کرملین، توسط آریستوتل فیوراوانتی ساخته شد. برخی از محققان بر این باورند که این معماربولونیایی، توسط سوفیا، همسر دوم ایوان سوم انتخاب و فرا خوانده شد. او خواهر آخرین امپراتور بیزانس بوده و قبل از ازدواج با ایوان در ایتالیا زندگی می کرده است.

فدریکا رُسی می گوید: "وقتی سوفیا به مسکو می آید، تنها نیست و افراد زیادی او را همراهی می کنند. می دانیم که کلیسای جامع کرملین در وضعیت بدی قرار داشته و هیچ کس نمی دانسته که چگونه باید آنرا بازسازی کند. به احتمال زیاد سوفیا بوده که خواسته این معمار را در ایتالیا پیدا کنند."

فیوراوانتی، بازسازی کلیسای جامع ویران شده را رد کرد. او یک کارخانه آجرپزی برپا کرد و با استفاده از مواد جدید، بطرز ماهرانه ای این خواسته مشتریان ارتودوکس خود را با آخرین کشفیات رنسانس درهم آمیخت و در عرض چهار سال شاهکار بزرگی خلق کرد.

فدریکا رُسی می افزاید: "برخی از محققان بر این باورند که او نه تنها کلیسای جامع دورمیشن را ساخت، بلکه در ساخت دیوارهای کرملین نیز نقش داشت."

بیشتر دیوارها و برجهای کرملین توسط پیترو آنتونیو سولاری ساخته شده است. معمار دیگر مارکو روفو نام دارد که هر دوی آنها اهل میلان ایتالیا بوده اند.

سولاری و روفو تالار گراناویتایا که قسمتی از کاخ اصلی است را ساختند. هر دوی این معماران در تاریخ تحت نام خانوادگی فریازین شناخته شده اند، که این برای اهالی مسکو به معنای کسی است که از ایتالیا آمده است.

ایوان سوم موفق نشد شاهکار مکتب ونیزی رنسانس، یعنی کلیسای جامع آرخانگِل را ببیند. خالق آن، آلئویسیو مونتاینانو بود که یک سال قبل از مرگ فرمانروا، به روسیه آمد.

دیمیتری شویکوفسکی رییس موسسه معماری مسکو در این باره می گوید:"پس از اینکه معماران ایتالیایی در کرملین مشغول بکار شدند، معماری روسی، بانشاط تر و زیباتر و درخشانتر شد."

معماران ایتالیایی تنها در کاخ کرملین کار نکردند. کلیسای کولومنسکویه، اولین کلیسای دارای سقف چادر گونه سنگی در روسیه است که بعنوان اقامتگاه تابستانی حاکمان بنا شده بود. در مورد سازنده آن پیترو آنیباله اطلاعات کمی موجود است. او مانند بسیاری دیگر از معماران ایتالیایی، روسیه را هرگز ترک نکرد.

فدریکا رُسی در ادامه می گوید: " او می خواست فرار کند اما در مرز توقیف شد. از او پرسیدند که کجا می خواهد برود. اطلاعات ما از او به دلیل باقی ماندن اسناد مرتبط با بازجویی اوست."

فدریکا رُسی، مورخ معماری از ایتالیا می افزاید: "این یک طرح جدید است و وقتی یک طرح جدیدی از معماری بوجود می آید، همه با آن شروع به کار می کنند."

فدریکا به مانند بسیاری دیگر از پژوهشگران معتقد است طرح های جدید تا حدود زیادی الهام بخش معماران کلیسای مشهور روسیه در میدان سرخ بوده است. کلیسای جامع سنت باسیل در مجموع از نه کلیسا تشکیل شده و کلیسای مرکزی آن سقفی چادرگونه دارد. نام معمار این بنای عظیم همچنان ناشناخته باقی مانده است.

ماریا گالکینا یکی ازراهنماهای شاغل در این کلیسای جامع می گوید: "دراین کلیسا شاهد گفتگوی فرهنگی بین روسیه و اروپا هستیم، به نوعی یک تبادل فرهنگی."

دهها تن از معماران مشهور ایتالیایی از زمان رنسانس برای کار به روسیه نقل مکان کرده اند. شاید یکی از آنها در طراحی کلیسای جامع نقشی ایفا کرده باشد. به هر حال این رازی است که ممکن است هیچ وقت بر ملا نشود.

رنسانس ایتالیایی در مسکو

بیش از شصت معمار ایتالیایی طی قرنهای پانزده و شانزدهم میلادی به مسکو دعوت شدند

بیش از ششصد کلیسا در مسکو وجود دارد، در این میان تعدادی از آنها توسط معماران ایتالیایی ساخته شده یا تحت تاثیر اندیشه های آنها قرار داشته اند.

پنج گنبد کلیسای جامع کرملین توسط معمار ایتالیایی آریستوتل فیوراوانتی ساخته شده است

پنج گنبد کلیسای آرخانگل نیز توسط آلئویسیو مونتاینانو که او نیز ایتالیایی است بنا شده است.

تالار گراناویتایا در سالهای ۱۴۸۷-۱۴۹۱ توسط معمار ایتالیایی پیترو آنتونیو سولاری و مارکو روفو بعنوان تالار پذیرایی ساخته شده و برای رویدادهای مهم تشریفاتی مورد استفاده قرار می گرفته است.

ناقوس ایوان کبیر با ارتفاعی نزدیک هشتاد و دو متر در نزدیکی کلیسای آرخانگل واقع شده است. این بنا که یکی از معجزه های هنر معماری قرن شانزده بشمار می رود، در فاصله سالهای ۱۵۰۵ تا ۱۵۰۸ میلادی توسط بُن فریازین معمار ایتالیایی بنا شد و از آن بعنوان مرتفع ترین بنای آن دوران روسیه یاد می شود.

کولومنسکویه که در گذشته جز املاک سلطنتی محسوب می شده در چند کیلومتری جنوب شرقی مسکو واقع شده است. اعتقاد بر این است که کلیسای منحصر بفرد آن در سال ۱۵۳۲ توسط پیترو آنیباله معمار ایتالیایی ساخته شده است. گفته می شود واسیلی سوم برای گرامیداشت تولد پسرش ایوان مخوف این ماموریت را به معمار ایتالیایی واگذار کرده بود. این بنا یکی از قدیمی ترین بناهای به جای مانده از قرن شانزدهم است که گفته می شود اولین کلیسای سنگی دارای سقفی چادرگونه در روسیه است. این بنا بعنوان میراث بشری در یونسکو به ثبت رسیده است.