چرا کارفرما ؟

هرکسی که در فنّی استاد یا ماهر است، یا کاری از او بر میآید که از دیگران بر نمیآید، یا جایگاهی دارد که دست دیگران از آن جایگاه کوتاه است، محل رجوع مردم میشود که برای پاسخگویی به نیازهایی که به سبب استادی و مهارت و توانمندی و جایگاه خود، بر پاسخگویی به آنها تواناست، نزد او میروند و از او خواسته هایی دارند و دستمزدی میدهند تا خواسته های آنان را برآورد.

مجتهدی که عمری را در منابع احکام و سنن و شیوه های استنباط آنها صرف کرده، مراجعانی دارد که از او در باره احکام استفتا میکنند و نظرش را در باره سنن خواهان میشوند و التماس دعا میگویند و وجوه (وجوهات) شرعیه به او میپردازند. به این مراجعه کنندگان "مقلد" گفته میشود. نام "مقلّد" نشانگر جایگاه مراجعه کننده و مرجع نسبت به یکدیگر و پستی این یک و بلندی دیگری است. در همین نامگذاری تکلیف مراودات و معاشرات و مکالمات میان این دو روشن میشود و شکی نیست که چه کسی باید فرمان دهدو چه کسی باید فرمان پذیرد و عمل کند. مراجعه کننده هم تکلیف خود را میداند و با دانستن آن، میروند و میآید و مشکلی در کار نیست.

پزشکانی که گواهینامه طب در دست دارند، و به تخصصی هم آن را مزیّن کرده اند، مراجعانی دارند که بی توجه به آنکه چه دردی دارند یا ندارند و چه میخواهند، همه را از یک کنار و بدون تفکیک "بیمار" و "مریض" میخوانند، و به کسانی هم این مراجع را همراهی کرده اند، همراه بیمار یا همراه مریض میگویند و در همین نامگذاری باز تکلیف پستی و بلندی جایگاه و شیوه های مکالمات و مراودات و معاشرات را مشخص میکنند و معلوم است که چه کسی باید پس از دریافت رومیزی و زیرمیزی و کنارمیزی و . . .فرمان دهد و چه کسی باید بی چون و چرا بپذیرد و بیمار باشد و همواره تحقیر شود. "بیمار" است حتی اگر برای ارزیابی توان بدنی اش برای ورزشی خاص آمده...."مریض" است حتی اگر برای بازبینی سلامت پوستی آمده که به استخر برود!

کاسبان فروشنده یا تعمیرکار یا خدمات دهنده، به مراجعه کنندگان کسب و کار خود، "مشتری" میگویند که بسی انسانی تر و معقول تر است از دو واژه بالا، و نوعی همترازی و همسخنی و همنشینی در آن است. مشتری چیزی میخواهند و کاسب آن را برای او فراهم میکند. حتی بعضی هم هستند که میگویند حق همیشه با مشتری است، و بعضی هم برای مشتریان خود احترامی قائل میشوند. واژه "مشتری" حاوی احترامی است هم برای مراجعه کننده و هم برای کاسب، و بازهم تکلیف مراودات میان این دو را روشن میکند. مشتری میتواند بخواهد یا نخواهد و کاسب ممکن است بتواند یا نتواند. . . در هر حال وضع روشن است و راه معلوم.

اما ما. . . 
ما گروه معماران و کسانی که به کار معماری و طراحی فضای کالبدی مشغولیم، از حیث اهانت به خود و به مهارت و حرفه و دانش خود، گوی سبقت ربوده ایم. به کسی که به ما مراجعه کند و سفارش کار بدهد، نه سفارش دهنده میگوییم نه مشتری، بلکه او را "کارفرما" میخوانیم. کسی که کار میفرماید و به ما میگوید این بکن و آن مکن و ما باید چشم و گوش بر هر چه میدانیم ببندیم و تنها به فرمایش آن شخص که تنها بختی وارون او را بر جایگاهی نشانده که با جیبی پر یا سِمَتی رفیع در فلان سازمان یا وابستگی به فلان نهاد، این قدرت را دارد که سفارش کاری بدهد و کاری بخواهد، عمل کنیم. او کار میفرماید و ما کار میکنیم و چه اهانتی از این بیشتر و حقارت آورتر و پست کننده تر!!
ما "کارفرما" داریم، یعنی کسی که در اغلب موارد در معماری و حتی در باره نیازهای خود،  هرّ را از برّ تشخیص نمیدهد و دست راست و چپ خود را بازنمیشنناسد. او کارفرماست که کار میفرماید...

چرا "کارفرما"؟ این واژه توهین آمیز زشت را چه کسی برای مشتریان ما ابداع کرده و صاحبان کدام ذهن های زخمی و خسته رواج داده اند؟

* شما می توانید با کلیک بر روی عبارت کانال تلگرام دیده بان معماری و یا لینک ذیل :

https://telegram.me/architecturemonitor

 به کانال فوق دسترسی داشته باشید ... 

نویسنده : سید محمد باقر طباطبایی