سرو ابرکوه , پیرترین موجود زنده دنیا

در این پست با شبکه هنر و معماری ستاوین همراه باشید تا نگاهی به سرو (نگین سبز) چهار هزار و پانصد ساله ابرکوه ، که با گذشت ۱,۶۴۲,۵۰۰ روز از عمر خود، سرسبز و شاداب در پهنای کویر یزد در شهرستان ابرکوه مقاوم و استوار است و جهانیان را شگفت‌زده کرده است , داشته باشیم ... سَرْو اَبَرکوه یکی از آثار طبیعی ملی ایران است. این درخت که در شهر ابرکوه (ابرقوه) قرار دارد یکی از پیرترین موجودات زندهٔ دنیا است. محیط تنهٔ این درخت در روی زمین یازده و نیم متر است و بلندای آن بین ۲۵ تا ۲۸ متر برآورد شده‌است.

حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب که در سال ۷۴۰ قمری تألیف شده دربارهٔ ابرکوه می‌نویسد: «در آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد…». دانشمند روس الکساندروف، عمر این سرو را بیش از ۴٬۰۰۰ سال می‌داند. برخی از افسانه‌ها، کاشتن آن را به زرتشت نسبت می‌دهند و برخی نیز به یافث (پسر نوح). به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان , رئیس اداره محیط زیست ابرکوه نیز در مصاحبه ای بیان نمود : این درخت به عنوان یک اثر طبیعی در سال ۱۳۸۲ به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور رسیده است . رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری ابرکوه بلندای این درخت را ۲۵ متر ، دور تنه آن را ۵/۱۱ متر و محیط آن را ۱۸ متر اعلام کرده است.  وی درخت سرو ابرکوه را از نوع سروهای مدیترانه‌ای دانست .

دانشمندان عمر این درخت را بین 4 تا 8 هزار سال تخمین زده اند که عنوان مسن ترین موجود زنده ایران و دومین درخت کهنسال و ارگانیسم زنده جهان را داراست. ارتفاع این درخت 25 متر، قطر تاج 14.7 متر، قطر تنه 3.14 متر، محیط تنه 9.62 متر و سطح تاج پوشش آن بالغ بر 210 متر مربع است. این درخت از گونه سرو شیراز (Cypress) و از سروهای مدیترانه ای با نام علمی Cuppresus Sempervirens می باشد.

سرو ابرکوه با نام پارسیک در تمام جهان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است و از عجایب روزگار و دیدنیهای نادر جهان می باشد که پس از گذشت این همه سال، هنوز سرسبز و پابرجا باقی مانده است و بعنوان یکی از درختان شاخص دنیا در تمامی جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است.

سرو نمادی از ایران باستان بوده و کاشتن درخت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده است. زرتشتیان  معتقدند که سرو به دلیل آن که درختی همیشه سبز است، همواره در ایران اهمیت خاصی داشته و سرو ابرقو نیز که آن را سرو زرتشت هم می نامند، نمادی از همین امر به شمار می رود. در اسطوره های تاریخی آورده اند که سرو ابرکوه از سوی زرتشت کاشته شده است و این مسله زیبایی و تقدس آن را صد چندان می کند. این درخت برای مردم به خصوص اهالی شهر ابرکوه و مردم یزد بسیار مقدس بوده و در پای آن نذری داده و حاجت می طلبند.

در نگاره ها و آثار باستانی مانند حجاری های دوران هخامنشی در تخت جمشید، نماد درخت به طور خاص، سرو آورده شده است. غیر از نگاره ها و حجاری ها در پارچه بافی ها هم به گونه ای گیاه، درخت و همان سرو خمیده که بعد ها در فرهنگ ایرانی ترمه نامیده شده، دیده می شود. مینیاتور، بهترین مجال برای شناسایی این درخت کهنسال است که به شکلی منحصر به فرد در آثار هنرمندان این مرز و بوم جلوه کرده است.

مارکوپولو در خاطرات سفرش به ایران می نویسد: یکی از چند سروی که در ایران دیده ام سرو خوش بالای ابرکوه است که همچون آبشاری سبز از آسمان بر روی زمین تنیده ابرکوه فرو می آید و از هر طرف که وارد ابرکوه شوی سرو کهنسال و پر طراوت مانند چراغ دریایی سبزی ما را به بندر دریای کویر و خورشید تابان فرا می خواند.

حمدالله مستوفی هم در کتاب نزهت القلوب که به سال 740 هجری قمری تالیف شده درباره این سرو آورده است: در آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد. چنانچه سرو کشمیر و بلخ، شهرتی داشته و اکنون این از آن بلندتر و بزرگتر است.

گرچه شهر باستانی ابرکوه جاذبه های دیدنی فراوانی دارد، لیکن زیبایی و شهرت این درخت سرو، سایر جاذبه های این شهر باستانی را تحت الشعاع خود قرار داده است. از جمله اهمیت این درخت، واقع شدن در مرکز ایران و چهار راه جهان است. چنانچه این درخت کهنسال بعنوان یک موجود زنده حافظه تاریخی داشت، می توانست از گفته ها و نگفته های تاریخ ایران و جهان بازگو کند. با توجه به اینکه این درخت در منطقه ای کویری و خشک واقع شده، طول عمر آن از شگفتی ها و نماد مقاومت این مرز و بوم است.

پیشنهاد می شود در سفر به مناطق مرکزی ایران، حتما از این درخت سرو کهنسال و سایر جاذبه های شهر باستانی ابرکوه دیدن کنید. بویژه که این شهر در وسط مثلث طلایی جاذبه های فرهنگی گردشگری ایران یعنی سه شهر یزد، شیراز و اصفهان واقع شده است.

 این تک درخت در کنار یک قنات قدیمی در بخش جنوبی  شهر ابرکوه در استان یزد و فاصله 140 کیلومتری غرب شهر یزد در مختصات E053, 16.795 و N31,07.339 و ارتفاع 1500 متر از سطح دریا قرار دارد.

با وجود حصار کشی و حضور نگهبان در اطراف درخت، باز هم عده‌ای از مردم از غفلت نگهبان و بازبودن حصار سوءاستفاده کرده و اقدامات تخریبی همچون یادگاری‌نویسی وبالارفتن از این درخت کهنسال که از قدیمی‌ترین موجودات زنده ایران و جهان است را صورت می‌دهند .

• منابع : 

وب سایت iranwonders.com

ویکی پدیا

باشگاه خبرنگاران جوان