نقش تأثیرگذار محیط شفابخش ، نگاهی به کتاب معماری و سلامت

کتاب معماری و سلامت با موضوع معماری بیمارستان و طراحی مرکز تخصصی بیماران سرطانی، تألیف شده است. به گزارش هنرآنلاین ، کتاب  معماری و سلامت  به قلم مریم ازنب با موضوع معماری بیمارستان و به‌طور خاص درباره طراحی مرکز تخصصی بیماران سرطانی غرب کشور با رویکرد بررسی تأثیر مولفه‌های کیفی بر انسان، تألیف شده است. این کتاب در پنج فصل، ابتدا به ذکر مقدماتی همچون کالبد مرکز درمانی، محیط داخلی، مولفه‌های کیفی فضا، تأثیر نور و رنگ و صدا بر بیماران می‌پردازد و در ادامه ضوابط و استانداردهای فضاهای درمانی و روند طراحی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

به طورکلی امروزه معماری مراکز درمانی از عملکردگرایی صرف، به ایجاد محیط شفابخش تغییر کرده است. محیط شفابخش در مراکز درمانی به معنی ایجاد فضایی است که تأثیرات مثبتی بر درمان بیماران داشته باشد. نقش تأثیرگذار فضاهای درمانی و به‌طور کلی محیط، در رفتار و روحیه بیماران، غیرقابل انکار است. محیط‌هایی از این‌دست، نیازمند تدابیر خاص برای طراحی است، چراکه خلق فضایی مناسب می‌تواند در نتیجه درمان و کاهش استرس در محیط‌های درمانی موثر باشد.

تأثیر محیط در مراکز درمانی

مریم ازنب در فصل نخست کتاب "معماری و سلامت" نوشته است: "کیفیت محیط‌های درمانی بر رفتار بیماران تأثیرگذار هستند. در این محیط‌ها از نظر روانی مولفه‌های تهویه طبیعی، منظره، نور طبیعی و مصنوعی، صدای مطلوب و عدم وجود صدای نامطلوب، رنگ، لوازم دکوراسیونی، فضای سبز و ابعاد پنجره‌ها در اتاق‌های بستری از عناصر تأثیرگذار هستند... کمرنگ بودن مسأله پژوهش و تحقیق در بحث تأثیر محیط بر انسان در مراکز درمانی، باعث شده محیط‌های درمانی تأثیر مطلوبی در شرایط روحی فرد نداشته باشد و جزو مراکز استرس‌زا محسوب شوند... در زمینه عوامل موثر در طراحی محیط‌های درمانی، در سال 1859، فلورانس نایتینگل در کتاب خود به نام "نوشته‌هایی در باب بیمارستان" بیان داشت که طراحی، نور، تهویه و ... عناصر بسیار مهمی برای تسریع در بهبودی بیماران و کاهش فشار روانی آن‌ها در بیمارستان‌ها به‌حساب می‌آیند." او در رابطه با طراحی اتاق‌های بستری، اتاق‌هایی با ارتفاع بیشتر، پنجره‌های بزرگ‌تر و تهویه مناسب پیشنهاد داد."

نور و بهبود بیماران سرطانی

"کمبود آفتاب باعث حالات کندی و رخوت، افسردگی، غمگینی، ازدیاد اشتها و عصبانیت می‌شود. به همین سبب علت احتمالی بیماری‌هایی چون اختلالات عاطفی فصلی، کاهش استفاده از آفتاب مطرح شده است. این اختلالات بیشتر در فصل‌های زمستان و پاییز دیده می‌شود. در این حالت، هورمون‌ها از تنظیم خارج می‌شوند، ساعت درونی بدن به‌خصوص تنظیم هورمون سرتونین به‌هم می‌ریزد و احساسات و عواطف دچار مشکل می‌شوند. اشعه خورشید، سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند. ویتامین "D" که در اثر تابش نور خورشید است، مانع از ایجاد برخی از سلول‌های سرطانی می‌شود، می‌توان گفت که خورشید (نوردرمانی) احتمال ابتلا به بیماری سرطان را کاهش می‌دهد."

محیط شفابخش و تئوری مثبت

"می‌توان مبنای اصلی طراحی داخلی محیط شفابخش را حول استفاده از تئوری مثبت و کاربرد رنگ، پنجره‌های بزرگ، چیدمان مبلمان و طراحی ارگونومیک و مصالح دیوار و کف دانست؛ با توجه به اینکه دسترسی به مناظر طبیعی برای تمام بیماران مهیا نمی‌شود و نمی‌توان از خاصیت درمانی آن بهره برد. اولریچ در سال 1993 ضمن تحقیقی نشان داد که استفاده از مناظر طبیعی در قالب طراحی داخلی همچون تابلوها و یا لوح‌های دیواری و سقفی با ایجاد حواس‌پرتی، نتایج مثبتی را در بهبود ایفا نماید. ضمن اینکه بیماران نیز به درد خود تسلط بیشتری می‌یابند؛ با استفاده از به‌کارگیری رنگ‌های روشن،‌ نور طبیعی، استفاده از طبیعت و گل‌ها در فضای داخلی، نیکمت‌های پارک‌ها، حضور آب و فواره‌ها، مکان‌های به‌منظور رستوران و تریا در‌صورتی‌که بوی خوش و مطبوع احساس شود."

نخستین چاپ کتاب "معماری و سلامت" به تازگی در 227 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 23 هزار تومان از سوی انتشارات رهروان پویش راهی بازار نشر شده است.