مرمت مسجد جامع قائن ، شکوه 600 سال معماری ایران

مسجد جامع قائن از آثار معماری دوره ایلخانی تا تیموری و صفوی، مورد مرمت قرار می‌گیرد. به گزارش هنرآنلاین، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قائن از مرمت مسجد جامع این شهرستان خبر داد.

حمید عباس‌زاده، اظهار کرد: مرمت و نگهداری درست و علمی از آثار و ابنیه تاریخی یک ملت که نمایانگر تاریخ، فرهنگ و هویت ملل مختلف است، جزو شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی کشورها به‌شمار می‌رود که این اصل از سده‌ها قبل در کشورهای اروپایی آغاز شد و اکنون در بسیاری از کشورها با جدیت و حساسیت ویژه‌ای دنبال می‌شود. در این میان اهمیت دادن به این موضوع مهم و محوری در جمهوری ‌اسلامی ایران، طی سال‌های اخیر روند مثبت و سریع‌تری به خود گرفته است.

او در خصوص مرمت مسجد جامع قائن به‌عنوان اولین اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی استان، اضافه کرد: با توجه به فرارسیدن فصل سرما و بارندگی‌های احتمالی و از سویی اصلاح کابل‌کشی برق و صوت مسجد در سال جاری، مرمت بخش‌هایی که کابل‌کشی انجام شده بود، ضرورت داشت.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قائن عنوان کرد: آجرفرش‌های تخریب شده، قسمت‌هایی از پشت‌بام، داخل شبستان‌ها و ایوان در این مرحله مرمت شد.

مسجد جامع قائن در سال ۱۳۱۶ به شماره ۲۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است.

مسجد جامع قائن مربوط به سده ۸ ه‍. ق است و به استناد کتیبه موجود در ایوان مسجد، این بنا در سال ۷۹۶ هـ. ق به دستور امیر جمشید قارنی ساخته شده‌. مسجد جامع قائن از آثار ساخته شده در اواخر دوره ایلخانی و اوایل دوره تیموری است.  این بنا بسیار قدیمی در حال حاضر در نهایت شکوه و جلال، علاوه بر روحانیت معنوی دارای ظاهری دلچسب و فرح‌انگیز است. این بنای معماری ۶۴۰ ساله تا پیش از احداث مجتمع مسکونی مسکن مهر در دولت احمدی‌نژاد، بلندترین عمارت شهر قائن بود.

از کتیبه‌های متعدد مسجد جامع می‌توان نتیجه گرفت که این بنا بارها بر اثر زلزله صدمه کلی دیده و مرمت شده‌ است. در یکی از کتیبه‌های ایوان به سال ۷۹۶ هجری قمری نوشته شده: "این بنا به فرمان جمشید قارن از خاندان معروف قارن که در دوره امیر تیمور جهانگشا حاکم قائن و مدتی حاکم ساری و دامغان بود تعمیر و مرمت شد."

لوحه‌ای به خط رقاع در داخل رواق پنجم در ضلع شمالی حیاط مسجد موجود است که تاریخ آن اول رجب سال ۹۲۱ است و مضمون کلی آن مربوط به زمان فرمانروایی امیر سلطانی است که در (۹۱۹–۹۲۱) هجری از سوی شاه اسماعیل صفوی در قائن به این مقام منصوب شده است. همچنین سنگ لوحی در سمت راست ورودی ایوان مسجد به ابعاد ۱۲۰ در ۵۰ سانتی‌متر و با خط رقاع موجود است که شاه سلیمان صفوی امر به بازسازی مسجد به تاریخ ۱۰۸۰ هجری قمری داده‌است.

مسجد جامع قائن ۲۴۷۰ متر مربع وسعت داشته که ۱۰۵۰ متر مربع آن زیر بنای ایوان، شبستان‌ها و حجره‌ها و ۱۲۰ متر مربع عرصه داخلی است. حیاط مسجد محوطه‌ای به درازای ۳۳ و پهنای ۲۸ متر است. در اطراف حیاط حجره‌هایی به عمق ۲ متر قرار دارد. از شاهکارهای معماری مسجد ایوان آن است که به طرز با شکوهی به زیبایی مسجد گوهر شاد با ارتفاع ۱۸ متر، عرض ۱۱ متر و طول ۲۲ متر ساخته شده‌ است. سقف ایوان چهار طاق و سه گنبد دارد که رنگ آمیزی و تزیین شده و معرق کاری‌های بسیار ظریف دارد. نقاشی‌های ایوان این مسجد نیز به شیوه اصفهانی و در دوره صفویان انجام شده است.