از استادیوم آزادی تا موزه فرش ، ردپای پیشکسوت معماری مدرن

استادیوم آزادی، فرودگاه مهرآباد و موزه فرش تنها تعدادی از یادگارهای معمار فقید معاصر است که از او با عنوان پدر مهندسان مشاور ایران نام می‌برند.
 

عبدالعزیز فرمانفرمائیان معمار معاصر ایرانی که در روز ۳۱ خرداد ۱۳۹۲ در 93 سالگی درگذشت، استاد دانشگاه تهران و از بنیان‌گذاران نظام مهندسی جدید در ایران بود.

فرمانفرمائیان تحصیلات خود را در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس گذراند و در دهه ۳۰ فارغ‌التحصیل شد و به ایران بازگشت. او ابتدا در گاراژ پدر خود کار طراحی را آغاز کرد و سپس در یکی از آتلیه‌های دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران زیر نظر محسن فروغی همراه با مهندس آفتن دلیان، هوشنگ سیحون و حیدر غیایی به کار و تدریس مشغول شد. آثار تولیدی دفتر او عمدتاً به‌صورت کامل با طراحی معمارانی که در آنجا مشغول به کار بودند ابه انجام می‌رسید و وی نقش راهبردی در روند جاری قراردادها و امور مدیریتی را بر عهده داشت.

اقدامات معماری فرمانفرمائیان محدود به موارد فوق نمی‌شود و از کارهاى شاخص دیگر وی مى‌توان به موزه فرش تهران، استادیوم آزادى، ساختمان پست تهران، ساختمان مرکزى تلویزیون، کارخانه ارج، دانشکده کشاورزى کرج، ترمینال حجاج و ترمینال مسافرى صدهزارمترى فرودگاه مهرآباد، پاویون ایران در نمایشگاه بین‌المللى مونترال (۱۹۶۷)، ساختمان‌هاى دانشگاه تهران در امیرآباد، ساختمان بانک صادرات اصفهان، کارخانه داروپخش در جاده کرج، بیمارستان ۲۰۰ تختخوابى ارتش در شمال تهران، ساختمان بورس و چندین طرح‌ اجرا شده دیگر در حوزه شهرسازى اشاره کرد.

اما شناخته‌شده‌ترین فعالیت شهرسازی او تهیه نقشه جامع شهر تهران با همکاری "ویکتور گروئن" است.

عبدالعزیز فرمانفرماییان 31 خرداد سال 1392 بر اثر بیماری طولانی‌مدت در شهر "پالما د مایورکا" درگذشت و در آرامگاه "مون‌پارناس" پاریس به خاک سپرده شد. هیچ اثری از وی در خارج از ایران در طی ٣٥ سال حضورش در خارج از ایران ثبت نشده است.

فرمانفرما را می‌توان از پیشکسوتان نسل دوم دانست. اواسط دهه‌ی بیست با فارغ‌التحصیلی اولین گروه‌های فارغ‌التحصیل از دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران و بازگشت نسل دوم اروپا رفتگان و اوج انتشار معماری مدرن اروپا و نفوذ آن در آمریکا همراه است. فرمانفرما در همین ایام وارد فعالیت‌های معماری می‌شود و ردپایی مشخص از خود به‌جا می‌گذارد.

کامران دیبا در مورد فرمانفرما بر این باور است که؛ " عبدالعزیز فرمانفرماییان را می‌توان پدر مهندسان مشاور ایران نام داد. او بنیان‌گذار اولین دفتر معماری با مقیاس بین‌المللی در کشور است. قبل از رسمیت یافتن نظام مهندسی مشاور از طرف سازمان برنامه‌وبودجه، معماران به روال ساخت‌وساز سنتی فقط با تهیه‌ی طرح اولیه، بدون نقشه‌های اجرایی، با استفاده از روش‌های ساختمانی رایج و با نظارت معمار، ساختمان را بنا می‌کردند. این نحوه‌ی کار در مورد خانه‌ها بی‌اشکال، ولی در مورد ساختمان‌های بزرگ و عمومی، مخصوصاً با سرمایه‌گذاری دولتی، غیرممکن بود. طبعاً برگزاری مناقصه بدون نقشه‌های اجرایی کامل و با اکتفا کردن به فهرست بها به نتیجه‌ی مطلوب نمی‌رسید. قبل از به صحنه آمدن مهندسان مشاور ایرانی، سازمان‌های دولتی، خود دفتر فنی و ساختمانی دایر کرده بودند و تنها امکان فعالیت حرفه‌ای معماران در حوزه‌ی ساخت‌وساز عمومی، استخدام در این دفترها بود. "

نام عبدالعزیز فرمانفرمائیان در کتاب معماران ایران که دایره‌المعارفی دوزبانه (فارسی – انگلیسی) در زمینه معماری است و به معرفی ۱۱۴ معمار پیشکسوت ایران می‌پردازد، آمده است.

او که به روش" From flow the function" کار می‌کرد، علاوه بر طراحی معماری در طراحی شهری و شهرسازی به فعالیت مشغول شد و در سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۴ تمامی کارهای غیر صنعتی کنسرسیوم نفت شامل شهرسازی، مدرسه‌سازی، خانه‌سازی و ساخت دفاتر اداری در مناطق نفت‌خیز را به عهده داشت و شهرسازی و خانه‌سازی مجموعه شرکت مس سرچشمه کرمان، شرکت خانه در کرج، شرکت خانه در اصفهان و شرکت خانه در شرق تهران را نیز انجام داد.

منبع : سرویس معماری هنرآنلاین