نقش جهان اصفهان در فهرست یونسکو باقی می‌ماند؟

 میدان تاریخی نقش جهان اصفهان در حالی به خروج از فهرست میراث جهانی یونسکو تهدید می‌شود که این مجموعه از نخستین آثار ایرانی ثبت شده در این نهاد بین المللی محسوب می‌شود.
 

 "بررسی‌ها در میدان نقش‌جهان اصفهان را تکمیل کنید"؛ این عبارتی است که در سی‌ونهمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو و در پی ارائه پرونده این مجموعه شاخص تاریخی به این سازمان عنوان شد. موضوعی که به گفته معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به یک مسئله‌ی حساس تبدیل ‌ شده و باقی ماندن این مجموعه تاریخی در فهرست میراث جهانی را به دلیل طرح عبور مترو از زیر میدان نقش‌جهان با چالش مواجه کرده است.

بر این اساس و چنان‌که معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری عنوان کرده؛ شرکت بهره‌برداری مترو در اصفهان باید ۴ مفاد اصلی اعلام‌شده توسط یونسکو شامل انجام بررسی‌های باستان‌شناسی، انجام مطالعات استحکام‌بخشی و پایش در منطقه و بررسی طرح جامع ترافیک برای عبور مترو از زیر میدان بررسی و نتیجه‌ها به یونسکو فرستاده شود.

باوجود این‌که طرح عبور قطار شهری محوطه نقش‌جهان، تازه‌ترین تهدید برای یکی از نخستین آثار ایرانی که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده محسوب می‌شود، اما آسیب‌های دیگری هم از سال‌ها پیش در کمین این مجموعه بوده که شاید جدی‌ترین آن مجتمع ساختمانی جدید بلندمرتبه‌ای با عنوان "جهان‌نما" باشد که اگرچه بار دیگر به هشداری از سوی کمیته میراث جهانی یونسکو منجر شد، بااین‌حال هنوز سازه‌های ابتدایی این بنا به‌صورت اولیه باقی مانده است.

دی‌ماه سال گذشته بود که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان از پیگیری برای برداشتن این سازه‌ها خبر داد تا به‌زعم پرونده ثبت میدان نقش‌جهان از خطر خروج از ثبت خارج شود.

اکنون و در تازه‌ترین واکنش‌ها نسبت به وضعیت میدان نقش‌جهان اصفهان، فریبا خطابخش سرپرست پایگاه نقش‌جهان‌ معتقد است؛ هیچ برنامه‌ای برای عبور مترو از این محوطه در کار نیست و اسنادی که به یونسکو ارسال شده در حال بررسی است تا نظر مشاوران آن‌ها نیز به‌دست آید.

بااین‌وجود این روزها اخبار همچنان  حاکی از ارتباط مترو اصفهان و تقابل آن با میراث فرهنگی این شهر است؛ به‌گونه‌ای که حتی یافت شدن پایه‌های تاریخی کاخ جهان‌نما، سفالینه‌ها و سنگ‌قبر تاریخی در دروازه دولت نیز تاکنون نتوانسته مانع از پیشرفت احداث قطار شهری در اصفهان شود.

گفتنی است؛ میدان نقش‌جهان هشت بهمن سال ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران و در اردیبهشت سال ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

میدان نقش‌جهان، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش‌جهان قرار دارد. بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش‌جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (اصفهان)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دوطبقه پیرامون میدان واقع شده که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان است.

در زمان شاه‌عباس دوم صفوی به دلیل شلوغ شدن بیش‌ازحد بازار اطراف و فروشندگان تصمیم بر آن شد که علاوه بر میدان عتیق یا میدان کهنه و میدان شاه، میدان دیگری ساخته شود. این میدان که محلش بسیار نزدیک به میدان شاه و پشت مسجد شیخ لطف‌الله بود، میدان نو نام گرفت. ازآنجاکه عمارت قدیمی در باغ نقش‌جهان همزمان با ساخت این میدان، تخریب و مصالح آن در آنجا استفاده شد، میدان نو را میدان نقش‌جهان نیز می‌نامیدند.

بسیاری از سیاحان و جهانگردانی که در زمان‌های گذشته به توصیف شهر اصفهان پرداخته‌اند از شکوه و عظمت میدان نقش‌جهان سخن بسیار گفته‌اند و از بازدیدهای سفیران و نمایندگان خارجی و اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را شرح داده‌اند و بسیاری از مذاکرات تاریخی بین دولتمردان ایرانی و فرستادگان خارجی در میدان نقش‌جهان انجام می‌شد.

منبع : سرویس معماری هنرآنلاین