نقش معماری در فیزیک اصوات ، نگاهی به کتاب آکوستیک و کنترل صدا

نقش معماری در فیزیک اصوات

نگاهی به کتاب آکوستیک و کنترل صدا

صوت در فضایی که به‌خوبی طراحی شده‌اند، ضمن تقویت عملکردی فضا، موجب رضایت ساکنان آن می‌‌شود. به گزارش هنرآنلاین، صوت‌شناسی یا آکوستیک، یکی از شاخه‌های علم فیزیک است و موضوع آن بررسی موج‌های مکانیکی در گازها، مایع‌ها و جامدها، از جمله نوسان‌ها، صدا، فراصوت و فروصوت است. کاربردهای آکوستیک در بسیاری از جنبه‌های زندگی امروز دیده می‌شوند و ساده‌ترین نمونه آن صنایع صوتی و کنترل نویز (مکانیکی) است.

طراحی آکوستیک، شامل برنامه‌ریزی، شکل‌دهی، نازک‌‌کاری و آراستن فضاهای بسته به وسیله مبلمان و ... است که به منظور استقرار یک محیط زیست آکوستیکی انجام می‌شود؛ البته این محیط آکوستیکی باید صداهای ناشی از گفت‌وگو و یا اصوات ناشی از آلات موسیقی را از یکدیگر متمایز نماید. صوت در فضایی که به‌خوبی طراحی شده است، ضمن تقویت عملکرد فضای مذکور، موجب رضایت ساکنان آن نیز می‌‌شود. یک محیط آکوستیکی که به‌گونه‌ای بد و ضعیف طراحی شده است، موانعی را در برابر کارکرد خود به‌وجود می‌آورد و موجب بی‌علاقگی افراد برای حضور در آنجا شده و حتی به سلامت آن‌ها نیز آسیب می‌رساند.

کتاب "آکوستیک و کنترل صدا" نوشته محمدحسین دهقان در هشت فصل، ابتدا "مبانی آکوستیک" را تشریح و در ادامه به بررسی "طراحی آکوستیک"، "جذب صوت در چارچوب یک فضا"، "انتقال صوت از میان فضاها"، "کاربری‌های آکوستیکی"، "کنترل صدا"، "جزئیات و داده‌های معماری" و "آکوستیک و معماری" می‌پردازد.

این کتاب بطورکلی شرایط مطلوب برای شنیدن صدا در فضاهای بسته همچون سالن کنسرت و تئاتر را مورد بررسی قرار داده است. در بخشی از این اثر آمده است: "در شرایط مطلوب، هر شنونده‌ای که در داخل یک سالن سخنرانی، تئاتر یا کنسرت قرار دارد، باید صدای گوینده و یا مجری را با همان درجه بلندی و وضوح بشنود. تنها استفاده از مسیرهای صوتی مستقیم که از منبع خود خارج می‌شوند و به سمت شنونده می‌شتابند، امکان‌پذیر نیست، از این‌رو یک طراح آکوستیک باید قادر به تقویت انعکاس‌های صوتی مطلوب و دلخواه بوده و از شدت انعکاس‌های نامطلوب کاسته و آن‌ها را کنترل نماید تا بدین ترتیب شرایط لازم برای هموار نمودن صوت در محیط مربوطه فراهم گردد.

طراحان معمولا تنها اولین انعکاس آکوستیکی را مدنظر قرار می‌دهند، زیرا انعکاس‌های دوم و سوم از درجه اهمیت کمتری برخوردارند. هنگامی که صوت پس از یک برخورد با سطح صیقل‌یافته سخت منعکس می‌گردد، نتیجه آن پیدایش انعکاسی است که به آن انعکاس آینه‌ای گفته می‌شود که همانند نور عمل می‌کند. طراحان آکوستیک در پاره‌ای از موارد، یک پانل یا صفحه منعکس‌کننده را در بالای صندلی‌های تئاتر نصب می‌کنند که صفحه مذکور بر مبنای طول موجی با کمترین میزان فرکانسی که مورد توجه آنان است، نصب می‌گردد، به‌طوری‌که قادر به منعکس نمودن صوت از سمت صحنه تئاتر به سوی تماشاچی‌ها باشد. طرح فضایی مانند یک سالن کنسرت که به منظور برقراری شرایط مطلوب شنوایی طراحی می‌گردد، ابتدا با ساخت یک بخش اتاق‌مانند آغاز می‌شود که قادر به توزیع و تقویت صوت و رساندن آن به‌صورت واضح به شنوندگان است."

محمدحسین دهقان در بخش دیگری از این کتاب به موضوع سطوح متفاوت آکوستیکی در سالن‌های سخنرانی پرداخته و آورده است: "طراحان فضاهای داخلی، اغلب علاقه‌مند به طراحی یا احیای فضاهایی هستند که خدمات بیشتری را ارائه دهند. گروه‌های اجتماعی گوناگون و مختلف از سالن‌های سخنرانی و تئاتری استفاده می‌کنند که اغلب از سطوح پیچیده آکوستیکی متفاوتی نیز برخوردارند. اتاق‌های سخنرانی در مدارس، دانشکده‌ها و سایر نهادها و موسسات، اغلب سخنرانی‌های ضعیف خود را با وسایل بصری الکترونیکی همراه می‌کنند. کلیساها، مساجد و سایر عبادتگاه‌ها از لحاظ اندازه، عملکرد و ترکیب موسیقی و صدا با یکدیگر فرق دارند. در گذشته استفاده از مصالح ساختمانی جذب‌کننده صوت به میزان زیاد از لحاظ آکوستیکی منجر به تشکیل فضاهایی راکد می‌شد. یعنی شرایط مطلوب برای اجرای موسیقی و شنیدن مکالمات فراهم نمی‌گردید."

کتاب "آکوستیک و کنترل صدا" به تازگی در 288 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 55 هزار تومان از سوی نشر یزدا راهی بازار نشر شده است.