نشست 57 : گردشگری مذهبی در ایران ، ظرفیت ناشناخته

نشست : شماره پنجاه و هفت 

موضوع :  گردشگری مذهبی در ایران ، ظرفیت ناشناخته

مدعوین : 

سید مجید امامی 

سعید شفیعا

زمان : چهار‌شنبه 16 بهمن ماه سال 1398 , ساعت 16:00

مکان : تهران , خیابان دکتر قریب , شماره 23 , گالری نظرگاه

تماس : 02166915829 و 02166435985

نشست «گردشگری مذهبی در ایران: ظرفیت ناشناخته» روز چهارشنبه ۱۶ بهمن با حضور آقای سعید شفیعا به عنوان دبیر پانل و سید مجید امامی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق به عنوان سخنران در گالری نظرگاه برگزار گردید.
سعید شفیعا موضوع جلسه سوم را گردشگری مذهبی در ایران و استفاده از این ظرفیت ناشناخته در توسعه گردشگری داخلی و خارجی مطرح کرد و با اشاره به تفاوت گردشگری معنوی و گردشگری مذهبی گفت « گردشگری مذهبی با تأکید پایگاه اعتقادی خاص و بازدید برخی از اماکن مذهبی تعریف می‌شود در حالیکه گردشگری معنوی با هدف کسب آرامش و تمدد اعصاب مورد استفاده قرار می گیرد و در واقع می توان گردشگری مذهبی را زیرشاخه ای از گردشگری معنوی دانست. کشور ایران با داشتن مراکز زیارتی متعدد و عبادتگاه های قدیمی، دارای پتانسیل بالقوه ای برای بهره‌برداری از دو مدل گردشگری ذکر شده در بالا می باشد سوالی که در ابتدای بحث مطرح می شود این است که با توجه به پتانسیل بالای کشور و کشش داخلی که به سمت شهرهای مذهبی مانند مشهد و قم وجود دارد آیا برنامه ای برای استفاده از این ظرفیت ها در نظر داریم؟رویکرد کلی ما به این نوع از گردشگری چیست؟»

آقای امامی در پاسخ این سوال گفت: ما اساسا نمی توانیم گردشگری را خارج از بافت ارتباطات میان فرهنگی ببینیم و در واقع گردشگری یک امر میان فرهنگی است که با لحاظ این رویکرد دیگر مسئله خارجی و داخلی بودن یا پولساز بودن مطرح نمی باشد.بلکه موضوع اصلی این است که در اینجا چه اندازه تفاهم و تماس فرهنگی اتفاق افتاده است. وی گفت به نظر من زیارت بهترین و قابل اتکا ترین حوزه در فهم میان فرهنگی گردشگری است که این تفاهم و تماس در بالاترین وجه ممکن بین دو کنشگر معنوی در یک شرایط بسیار آرمانی ومعنوی محقق می شود. امامی در ادامه به مشکلات سیاست گذاری کلان در امر گردشگری پرداخت: « وی با اشاره به این که سالانه بیست و یک میلیون تشرف و زیارت در شهر قم در حال وقوع است و همچنین  هر هفته 60 هزار نفر شب های چهارشنبه در قم و 100 هزار نفر از سحرگاه جمعه تا سحرگاه شنبه در مسجد جمکران جمع می شوند، گفت: مشکل  اساسی ما به لحاظ سیاست گذاری، شکافی است که بین نظام سیاست گذاری گردشگری در ایران و متولیان اماکن مقدس وجود دارد.

این شکاف شکاف الزاما سیاسی یا فکری نیست بلکه یک شکاف ادارک شده است مبنی بر این که اساسا بین کار تولیت اماکن متبرکه و کار نظام گردشگری کشور هیچ هماهنگی و مشارکتی وجود ندارد و هر یک از این دو مجموعه کار خودشان را انجام می دهند. لذا ما هیچ وقت نتوانستیم گردشگری را به صورت چرخه کامل در ایران داشته باشیم مسئله قابل تامل این است که با توجه به آمار قابل توجه گردشگرانی که از سراسر جهان با هدف زیارت علی ابن موسی الرضا و حضرت معصومه بدون به کارگیری هزینه های تبلغاتی و بصورت خودجوش به ایران می آیند، برای جذب گردشگر مذهبی به سایر نقاط و اماکن تاریخی و هنری ایران تدبیری اندیشیده نشده است. نکته دوم در پاسخ به سوال این است که در واقع گردشگری مذهبی در ایران نتوانسته خود را به کارکرد گردشگری معنوی نزدیک کند به این معنی که گردشگری مذهبی ایجاد رویداد گردشگری می کند و این رویداد خود می تواند به جاذبه گردشگری تبدیل شود، برای مثال می توان به مراسم قالیشویان در مشهد اردهال یا کارناوال های مذهبی آخر ماه صفر در حرم امام رضا (ع) اشاره کرد که گردشگر غیر مذهبی می تواند تنها به قصد بازدید در این رویدادها حضور پیدا کند.»این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به ضعف پوشش رسانه‌ای در عدم پوشش گردشگری مذهبی به عنوان نکته سوم اشاره کرد و گفت:« از لحاظ رسانه ای ما نتوانستیم رویدادهای مذهبی را با شیوه و تکنیک روز دنیا که اصطلاحا آن را واقعه رسانه ای (مدیا ایونت)می گویند، منعکس کنیم و نتوانستیم تصویری از این رویدادها که مشتری خاص دارد، در دنیا ارائه دهیم.

وی گفت برای مثال مراسم ازدواج شاهزاده در انگلیس بر اساس آمار ۱ میلیارد و نیم تماشاچی داشته و این ساخت و پرداخت و تولید برنامه رسانه ای زنده است که باعث می شود بیننده علاقه مند شود به بازدید از آن شهر برود و اشاره کرد به رویداد نیمه شعبان و  جمعیت۳۰۰ هزار نفری که در مسجد جمکران جمع می شوند و این که این رویداد بازپخش رسانه ای در سطح دنیا نشده است، در حوزه فرهنگ و ارتباطات، گردشگری مذهبی نتوانسته در گردشگری طبیعی و تاریخی ایران ضرب شود.» در انتها آقای امامی اشاره ای به بحث مطالعاتی خود به نام مطالعات منازعه کرده و گفت: « میخواهم بحث جدیدی به نام گفتمان هم وندی یا هم تجربگی معنوی را بیان کنم.

زمانی ما با هم جنگ نمی کنیم  و سعی می کنیم با هم سازش و صلح کنیم که می شود همزیستی، زمانی پیش تر رفته با هم همکاری و هم گرایی می کنیم و زمانی هم می گوییم ما می توانیم با هم یکی شویم و این به معنی هم دل شدن و داشتن یک تجربه مشترک معنوی است که من معتقدم زیارت اربعین یکی از بی نظیرترین فرصت ها در دنیا است برای هم تجربگی معنوی، مسیر زیارت اربعین یک مسیر بسیار پرشور و وجدآور معنوی است که از هر آیین و مذهبی می تواند در آن شرکت کند و می تواند این خدمت عاشقانه خادمان به زائران که در پرتو محبت کلان به یک حقیقت ازلی و ابدی،است را لمس کند. من بحث هم تجربگی معنوی را به عنوان یک ایده مترقی در حوزه گردشگری مطرح می کنم و معتقدم ما راحت می توانیم بسیاری از مشکلاتی که همین الان نیاز به هزینه های کلان رسانه ای دارد تا بدبینی اهل سنت و مسیحیت و یهودیان را نسبت به خودمان  از بین ببریم می توانیم در بافتار اربعین درمان کنیم.»